Με βήμα ταχύ επιστροφή στο παρελθόν

Οι βεβιασμένες ενέργειες και το βαθύ παρασκήνιο της περασμένης εβδομά­δας με το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο (αλλά και την Εμπορική, για τους πιο διαβασμένους) δείχνουν ότι η κυβέρνηση όντως βιάζεται να μορφοποιήσει στα γρήγορα το νέο τραπεζικό σκηνικό στη χώρα. Και οι λόγοι για τους οποίους μπορεί να βιάζεται είναι δύο:...

♦ Είτε για να παρουσιάσει στην τρόικα την εικό­να του καλού συνεργάτη που τρέχει μπροστά από τα πράγματα.
♦  Είτε επειδή φοβάται για μια ενδεχόμενη κα­τάρρευση και προσπαθεί να ενώσει τις τράπεζες σε μεγάλα σχήματα κάτω από έναν συστημικό μανδύα, ο οποίος θα έχει την κάλυψη της ΕΚΤ σε περίπτωση που τα πράγματα εξελιχθούν άσχη­μα...
Ποια θα είναι όμως η επόμενη ημέρα των ελλη­νικών τραπεζών και των πελατών τους; Σίγουρα όχι αυτή που ξέραμε μέχρι σήμερα... Πριν δούμε ποια θα είναι η εικόνα των ελληνικών τραπεζών, θα πρέπει να καταγράψουμε άλλη μια παράμε­τρο που επιβεβαιώνει την επιστροφή του τραπε­ζικού συστήματος της χώρας σε ένα «σημείο μη­δέν», το οποίο παραπέμπει μάλλον στις αρχές της δεκαετίας του 1990...
Η άτακτη αποχώρηση των γαλλικών και κυπρι­ακών τραπεζών, που επένδυσαν ενεργά στην ελ­ληνική τραπεζική αγορά, δείχνει ότι πλέον δεν είναι διατεθειμένες καν να προστατεύσουν τις επενδύσεις τους. Ειδικά για τους Γάλλους της Credit Agricole και της Societe Generale (αλλά και της BNP) οι ζημιές που αφήνουν πίσω είναι μεν δυσθεώρητες (κάπου κοντά στα 15 δισ. ευρώ), αλλά όχι ικανές να τους κάνουν ν’ αλλάξουν γνώμη και να μείνουν. Έστω και για τα προσχή­ματα.
Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα μένει λοιπόν χωρίς «φίλους» και με μόνη δυνατότητα βοήθει­ας την... ελεημοσύνη της ΕΚΤ, η οποία δεν πρέ­πει ωστόσο να υποτιμάται. Βέβαια, για να μπορέ­σουν οι ελληνικές τράπεζες να μπουν κάτω από την ομπρέλα προστασίας της ευρωπαϊκής τραπε­ζικής εποπτείας θα πρέπει να αποκτήσουν μεγα­λύτερο μέγεθος, όπως έχει ζητήσει και η τρόικα.
Σε αυτό αποσκοπεί το σχέδιο των συγχωνεύ­σεων - εξπρές που φαίνεται να εφαρμόζουν Σα­μαράς και Στουρνάρας. Οι τέσσερις μεγάλες (ή οι δύο - τρεις στην επόμενη φάση) εξαγοράζουν άλλες μικρότερες (τις λεγόμενες μη συστημικές, που δεν έχουν τη «βούλα» βιωσιμότητας από την τρόικα) και αποκτούν μεγαλύτερη βαρύτητα και όγκο. Τότε μπορεί να τεθούν κάτω από την ομπρέλα προστασίας της ΕΚΤ, ώστε να προστα­τευθούν ακόμη και αν η Ελλάδα χρεοκοπήσει.
Στο πλαίσιο αυτό ο Προβόπουλος, στη διάρ­κεια της συνάντησής του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας την περασμένη εβδομάδα, δήλωνε πως «στον τραπεζικό χώρο έχουμε μια αναδιάτα­ξη δυνάμεων. Μαζί με την ανακεφαλαιοποίηση που έχει ήδη ξεκινήσει και θα συμπληρωθεί καθ’ οδόν, θα δημιουργήσει ένα τραπεζικό σύστημα πιο ισχυρό, πιο αποτελεσματικό».
Ο διοικητής της ΤτΕ και ο Στουρνάρας προσπα­θούν να διαμορφώσουν μια εικόνα αισιοδοξίας, ώστε να μην υπάρξει πανικός και να καλυφθεί η αποχώρηση των Γάλλων και των Κυπρίων, αλλά και το «ναυάγιο» της ΑΤΕ και του Τ.Τ. Μέρος της τακτικής αυτής είναι προφανώς και η δημοσιο­ποίηση της επιστροφής καταθέσεων σχεδόν 6-8 δισ. ευρώ από τα 15 και πλέον δισ. που είχαν «ση­κωθεί» από τις τράπεζες ανάμεσα στις δύο εκλο­γικές αναμετρήσεις του 2012.
Εάν συνυπολογίσουμε και τα ποσά που επα­νήλθαν στο τραπεζικό σύστημα την άνοιξη, το σύνολο της επιστροφής φτάνει τα 11 δισ., που όντως επέστρεψαν είτε από το εξωτερικό είτε από τα σεντούκια. Αλλά ξαφνικά (και αυτό απέ­φυγαν να μας το πουν)... έμειναν τα μισά. Όπως επισημαίνουν αρμόδια τραπεζικά στελέχη, τα χρήματα που «χάθηκαν» δεν έφυγαν πάλι για ξέ­νες χώρες ή για τις θυρίδες, αλλά διοχετεύθηκαν μέσω των τραπεζών για την εξυπηρέτηση υπο­χρεώσεων. Δηλαδή για να πληρωθούν χρέη, δά­νεια και η εφορία!
Έτσι, ενώ από το όριο συναγερμού των 150 δισ. ευρώ, όπου έφτασαν οι καταθέσεις στις αρ­χές Ιουνίου, θα έπρεπε να πάμε στα 161 δισ., τελικά μείναμε στα 154-156 δισ. πάλι, με τάσεις μείωσης συν - πλην 3 δισ.
Ιστορικά, για το πρώτο εξάμηνο του 2012 οι «διαρροές» έφτασαν τα 24 δισ. ευρώ (τα υπό­λοιπα καταθέσεων στο τέλος Δεκεμβρίου 2011 ήταν 174,22 δισ. ευρώ και στο τέλος Ιουνίου 2012 είχαν μειωθεί, όπως είπαμε, στα 150,59 δισ. ευρώ). Την περίοδο Ιανουαρίου 2010 - Ιουλί­ου 2012 «έφυγαν» από τις τράπεζες καταθέσεις ύψους 83 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, από το πο­σό των 83 δισ. ευρώ κεφάλαια περίπου 35 δισ. ευρώ βρήκαν καταφύγιο σε τράπεζες του εξωτε­ρικού. Ωστόσο τα μεγαλύτερο μέρος των καταθέ­σεων που αποσύρθηκαν από τις ελληνικές τράπε­ζες χρησιμοποιήθηκε από τους καταθέτες για να καλύψουν πάγιες ανάγκες.

Ύφεση και τράπεζες
Το πρόβλημα εδώ δεν είναι στατιστικό. Αφορά τόσο τους καταθέτες όσο και τις ίδιες τις τράπε­ζες. Σε μια χώρα που πλήττεται από την ύφεση εδώ και μία πενταετία, οι καταθέσεις έχουν ήδη μειωθεί κατά 80 και πλέον δισ. ευρώ. Αν όμως πριν από δύο - τρία χρόνια οι καταθέσεις έφευ­γαν επειδή αναζητούσαν «ασφάλεια» στο εξω­τερικό, σήμερα τα χρήματα που έχουν μείνει στη χώρα «πετούν» προς τις υποχρεώσεις των νοι­κοκυριών. Με δυο λόγια, πολλοί Έλληνες τρώνε από τα έτοιμα. Κάτι που το «Π» έχει από έτους ση­μειώσει.
Και το χειρότερο: Εάν ο ρυθμός απόσυρσης καταθέσεων για την κάλυψη υποχρεώσεων μεί­νει στα ίδια επίπεδα με το φετινό καλοκαίρι, τότε, μέσα στα επόμενα δύο χρόνια (οπότε θα συνεχί­ζεται η ύφεση) θα «χαθούν» άλλα 40-50 δισ. Στην ΤτΕ, βέβαια, διαψεύδουν κάτι τέτοιο λέγοντας ότι τα περισσότερα από τα χρήματα που σηκώθη­καν τον Ιούλιο κατέληξαν όντως στην εφορία. Και επομένως δεν θα διατηρηθεί τέτοιος ρυθμός...
Πάντως, η αλήθεια είναι ότι, αν οι καταθέσεις υποχωρήσουν στα 120 δισ. ευρώ, το τραπεζικό σύστημα δεν θα μπορεί να παίρνει ρευστότητα, όπως τώρα, ούτε μέσω του ELA. Και επομένως οι ελληνικές τράπεζες θα αναγκαστούν σε γενναίο μάζεμα.
Γιατί; Οι ελληνικές τράπεζες έχουν καταβάλει στην ΕΚΤ εγγυήσεις 265 δισ. έναντι ενός ενερ­γητικού της τάξης των 340 δισ. ευρώ, που περι­λαμβάνει και τις καταθέσεις. Έτσι οι ελληνικές τράπεζες έχουν αποκομίσει ρευστότητα 130 δισ. ευρώ. Επομένως, εάν οι καταθέσεις πέσουν στα 120 δισ. ευρώ, δεν θα μπορούν να παίρνουν πε­ραιτέρω χρηματοδότηση...
Σημειώστε επίσης ότι, από το σύνολο των κα­ταθέσεων των 153,8 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, τα130,3 δισ. είναι καταθέσεις νοικοκυριών.

Ύφεση και καταθέτες
Αν οι τράπεζες είναι σε αυτή την οριακή κατά­σταση, σε αντίστοιχη βρίσκονται και οι πελάτες - καταθέτες τους... Όπως έδειξαν τα στατιστικά στοιχεία της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών για τον Ιούνιο, το 93% των καταθετών διέθεταν καταθέ­σεις συνολικού ύψους μέχρι 10.000 ευρώ. Και ει­δικότερα: το 81,5% των φυσικών προσώπων-καταθετών διέθεταν καταθέσεις 0 - 2.000 ευρώ, το 11,3% καταθέσεις 2.001 - 10.000 ευρώ, το 5,9% καταθέσεις 10.001 - 50.000 ευρώ, το 1,9% κατα­θέσεις 50.001 - 100.000 και μόλις το 0,4% από 100.001 ευρώ και άνω.
Με δυο λόγια και για να μην γελιόμαστε: Όσα χρήματα δεν «πέταξαν» έξω, δεν έφυγαν επειδή απλώς... δεν μπορούσαν να φύγουν, είτε επει­δή τα ποσά ήταν μικρά και δεν τα δέχονταν τα private bankings είτε επειδή οι κάτοχοι των λο­γαριασμών τα είχαν ανάγκη για τις υποχρεώσεις τους...
Επίσης, με τις καταθέσεις νοικοκυριών και επι­χειρήσεων στις τράπεζες της χώρας μας να μειώ­νονται, στο τέλος Ιουλίου 2012, κατά 34,7% σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2009, είναι προφα­νές ότι οι Έλληνες φτωχαίνουν. Και μαζί με αυ­τούς φτωχαίνουν και οι τράπεζές τους. Αυτό απο­δεικνύεται περίτρανα και από τα στοιχεία των δανείων: οι ρυθμίσεις των στεγαστικών και κα­ταναλωτικών δανείων, συμπεριλαμβανο­μένων των πιστωτικών καρτών, είχαν το εξάμηνο 31 Δεκεμβρίου 2011 - 30 Ιουνί­ου 2012 αύξηση 16,4%! Ακόμη στα στοιχεία της ΕΕΤ καταγρά­φεται πως:
1 Οι τράπεζες προχωρούν σε ρυθμίσεις δανείων ακόμα και προς νοικοκυριά με σχετικά χαμηλό υπόλοιπο δα­νειοδότησης, αφού ο μέσος όρος ρυθμιζόμενου ποσού ανά ρυθμιζόμενο δάνειο έχει μειωθεί κατά 12,2%.
2 Οι μέχρι σήμερα ρυθμί­σεις δανείων εξυπηρετού­νται σε ικανοποιητικό βαθμό, γεγονός που πιστοποιεί ότι οι προτάσεις ρύθμισης των τραπεζών είναι προσαρμοσμένες στις τρέχουσες δυ­νατότητες της πλειονότητας των νοικοκυριών.
3 Ο συνολικός αριθμός των ρυθμισμένων δα­νείων ανέρχεται πλέον σε 663.422, ενώ το ποσό των οφειλών που έχουν ρυθμιστεί φτάνει τα 18,26 δισ. ευρώ (αύξηση 2,2%).

«Μαχαίρι» στα καταστήματα
Είτε μιλούν οι καταθέσεις είτε τα δάνεια, το βέ­βαιο είναι ότι το κύριο στοιχείο της επόμενης ημέ­ρας των τραπεζών θα είναι η συρρίκνωση. Με τις καταθέσεις στο μισό, δεν μπορεί να υπάρχει... δι­πλάσιο τραπεζικό σύστημα. Και οι σχεδιαζόμενες συγχωνεύσεις - εξπρές ακριβώς εκεί οδηγούν. Ίσως μάλιστα και με το οικονομικά αντίστοιχο μο­ντέλο. Η μορφή του τραπεζικού συστήματος θα «κάτσει» εκεί που θα προσγειωθούν τα οικονομι­κά δεδομένα της Ελλάδας.
Μια συγχώνευση, για να προσφέρει τις οικο­νομίες κλίμακας που θα την αιτιολογήσουν, θα πρέπει να παρουσιάσει την αντίστοιχη μείωση λειτουργικού κόστους, σχεδόν κατά το ήμισυ. Δη­λαδή, εάν ένα υπό συγχώνευση τραπεζικό σχήμα παρουσιάζει σύνολο 800 καταστημάτων, τα 320-340 θα πρέπει να κλείσουν για να έχει νόημα η συγχώνευση και το νέο σχήμα να διαμορφώσει συνθήκες κερδοφορίας ύστερα από 2-3 χρόνια. Αντίστοιχες, όπως ήδη έχουμε γράψει, θα είναι και οι συνθήκες αποχώρησης προσω­πικού, με διάφορες μεθό­δους (εθελουσία, πρόωρη συνταξιοδότηση κ.λπ.). Την ίδια στιγμή η ανακεφαλαιοποίηση και η συρρίκνωση θα φέρουν τις ελληνικές τρά­πεζες πιο κοντά στα πραγμα­τικά δεδομένα. Τα επιτόκια προθεσμίας του 5% - 7% που προσφέρονται σήμερα θα τελειώσουν και θα πέσουν κάπου στο 3% (ίσως και χαμη­λότερα), που θα αντανακλά τη νέα πραγματικό­τητα. Μαζί με αυτά θα τελειώσουν και τα ειδι­κά προνόμια που είχαν οι καταθέτες, όπως για παράδειγμα να μπορούν να προχωρήσουν στην ανάληψη μέρους ή όλης της κατάθεσής τους - ανεξαρτήτως της διάρκειάς της - κάθε μήνα χωρίς ποινή...

topontiki.gr