Προσλήψεις και χρήσεις των φυλετικών θεωριών στην Ελλάδα: Το παράδειγμα της αριστεράς

πηγή: www.ideapolis.info
Η ύπαρξη των διαφορετικών φυλών του ανθρωπίνου είδους αποτελεί αυταπόδεικτη βιολογική πραγματικότητα, ορατή δια γυμνού οφθαλμού. Μέτρο διαφοροποίησης, ανομοιότητας και ανισότητας των φυλών αποτελεί...
η ανάπτυξη του πολιτισμού της καθεμίας. Οι διαφορετικές αντιλήψεις και προσεγγίσεις επί του φυλετικού ζητήματος καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και τις γενικότερες πολιτικές και φιλοσοφικές αντιλήψεις του ατόμου.
Πέρα από τον βασικό διαχωρισμό μεταξύ αυτών που αναγνωρίζουν την εθνοφυλετική κοινότητα, με τα συγκεκριμένα συλλογικά ψυχικά χαρακτηριστικά, ως το ιστορικό υποκείμενο, και αυτών που αντιλαμβάνονται την φυλή ως "κοινωνικό κατασκεύασμα", αποκλειστικά εξαρτημένο από γεωγραφικούς και άλλους εξωγενείς παράγοντες, υπάρχουν πολλές ακόμα επί μέρους προσεγγίσεις του φυλετικού ζητήματος, οι οποίες οδηγούν στην ανάπτυξη διαφόρων θεωριών.
Για κάποιον που αυτοπροσδιορίζεται πολιτικά ως εθνικιστής, το διήμερο επιστημονικό συμπόσιο, που έλαβε χώρα στο Μουσείο Μπενάκη στις 17 και 18 Ιανουαρίου, και διοργάνωσαν το περιοδικό Ιστορικά και οι εκδόσεις Μέλισσα, σε συνεργασία με το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, με θέμα: "Προσλήψεις και χρήσεις των φυλετικών θεωριών στην Ελλάδα, 19ος-20ος αιώνας", φάνταζε ως μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εκδήλωση. Με μια πρώτη ματιά, στο πρόγραμμα του συμποσίου ξεχώριζε το μεγάλο εύρος των διαφορετικών θεματικών ενοτήτων με ανθρωπολογικό, ιστορικό, λογοτεχνικό και πολιτιστικό περιεχόμενο. Με μία δεύτερη ματιά, στη λίστα των εισηγητών του συμποσίου ερχόταν η αποκάλυψη πως ένα αρκετά μεγάλο μέρος των συμμετεχόντων αποτελείτο από γνωστούς, στρατευμένους στην αριστερά, ακαδημαϊκούς και δημοσιογράφους, το έργο και η γενικότερη πορεία των οποίων χαρακτηρίζεται από την εναντίωση σε οτιδήποτε το εθνικό.
Παρά το γεγονός ότι, όπως διαφαινόταν εξάλλου, ο πραγματικός σκοπός του συμποσίου ήταν η αποδόμηση του φυλετισμού και η παρουσίασή του ως μία ελλιπής φαντασιακή θεωρία, χωρίς καμία σχέση με την πραγματικότητα και την επιστήμη, η παρακολούθησή του τελικώς αποδείχτηκε χρήσιμη και ενδιαφέρουσα εμπειρία, τουλάχιστο από το σημείο και μετά που κάποιος θα μπορούσε να ξεπεράσει τα σχόλια και τους χαρακτηρισμούς των εισηγητών.
Καταρχήν, κατά τη διάρκεια του συμποσίου, ο χώρος του αμφιθεάτρου ήταν γεμάτος και ένα μεγάλο μέρος της αριστερής διανόησης έδωσε το παρόν, παρά το ότι η θεματολογία δεν ήταν, θεωρητικά, του άμεσου ενδιαφέροντος του συγκεκριμένου χώρου. Αυτό το στοιχείο είναι ιδιαίτερα σημαντικό, διότι αποδεικνύει το πόσο δίνει βάση η αριστερά στην προσπάθεια να αποκτήσει επιστημονικοφανή και συγκροτημένη επιχειρηματολογία απέναντι στην πραγματικότητα της φυλής. Μία πραγματικότητα η οποία, σύμφωνα και με την παραδοχή αρκετών από τους εισηγητές, αποτελούσε την βασική επιρροή των κοινωνικοπολιτικών αντιλήψεων στην Ελλάδα, από την αριστερά μέχρι την δεξιά, ως και τα τέλη της δεκαετίας του '50. Το πώς επήλθε η αλλαγή των κοινωνικών αντιλήψεων για το φυλετικό ζήτημα και, κυρίως, το πώς ενδείκνυται να αντιμετωπιστεί η αντιφυλετική διαλυτική ιδεολογία της παγκοσμιοποίησης σήμερα, αποτελεί το ζητούμενο για όσους μπορούν να αντιληφθούν τις έννοιες της φυλής και του έθνους.
Σε γενικές γραμμές, μια και στόχος του κειμένου δεν είναι να προβεί σε μία εμπεριστατωμένη παρουσίαση των θεματικών του συμποσίου, οι ομιλίες ήταν ιδιαίτερα προσεγμένες και χρήσιμες για όσους θα μπορούσαν να εστιάσουν στον πυρήνα της πληροφορίας και να φιλτράρουν τις διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα, ώστε να οδηγηθούν σε περαιτέρω αναζήτηση. Με δεδομένο αυτό, βέβαια, η αίσθηση της ύπαρξης δύο κόσμων σε απόλυτη σύγκρουση ήταν ιδιαίτερα έντονη. Η απεγνωσμένη προσπάθεια διαστρέβλωσης των αυταπόδεικτων και των αυτονόητων μέσα από μία καθαρά υλιστική διαλεκτική ήταν κάτι παραπάνω από εμφανής, έως και χοντροκομμένη αρκετές φορές.
Αυτό που έχει, όμως, ιδιαίτερη σημασία είναι ότι για ένα τόσο κομβικό ζήτημα για την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου, αυτοί που κάνουν πραγματική δουλειά και μεθοδική έρευνα είναι άτομα τα οποία δεν έχουν καμία απολύτως ιδεολογική σύνδεση με το θέμα, πέρα από την αντίδραση. Αντιθέτως, ο εγχώριος πολιτικός – ιδεολογικός χώρος, ο οποίος υποτίθεται ότι έχει τον φυλετισμό ως έναν από τους βασικούς του πυλώνες, δεν έχει καταφέρει να παράξει τίποτα το ουσιαστικό για πολλά χρόνια, πέρα από διάσπαρτες ομιλίες και ελάχιστες εκδόσεις. Ως εκ τούτου, στην αρθρογραφία και στις όποιες συζητήσεις επί του θέματος κυριαρχεί ο δογματισμός, η ημιμάθεια, καθώς και η ανάπτυξη και υιοθέτηση θεωριών που χαρακτηρίζονται ως αντιεπιστημονικές, αν όχι γραφικές.
Μέσα στους λίγους μήνες λειτουργίας της ιστοσελίδας μας δεχτήκαμε αρκετά μηνύματα από αναγνώστες, οι οποίοι εξέφραζαν ενστάσεις και απορίες σχετικά με τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της θεματολογίας, ως κάτι το αρνητικό, προβάλλοντας παράλληλα τη γνωστή επιχειρηματολογία περί του αυτόχθονου και ανάδελφου των Ελλήνων. Αυτή η αντίληψη αναφέρεται ενδεικτικά ως μία (ίσως η πιο χτυπητή) από τις αρκετές αδυναμίες του ευρύτερου εθνοκεντρικού "χώρου" να προσεγγίσει επιστημονικά το ζήτημα του φυλετισμού, οδηγούμενος στην άκριτη υιοθέτηση αποπροσανατολιστικών και αυτοπεριθωριοποιητικών δογμάτων.
Ο στόχος του παρόντος κειμένου είναι να αναδείξει την ανάγκη για σοβαρή, μεθοδική, συντονισμένη, ακαδημαϊκή εργασία πάνω στα ζητήματα που μας απασχολούν, είτε αυτά αφορούν τον φυλετισμό, την οικονομία, τον πολιτισμό, την φιλοσοφία και πάει λέγοντας. Μόνο μ' αυτόν τον τρόπο θα καταφέρουμε να μελετήσουμε ουσιαστικά την εφαρμογή των ιδεών μας στο σήμερα, ανανεώνοντας την επιχειρηματολογία μας και ξεφεύγοντας από την ευκολία του λαϊκισμού και της συνθηματολογίας. Μερικές φορές, μάλιστα, είναι καλό να κοιτάζουμε και "απέναντι", εάν είναι να πάρουμε ιδέες και να παραδειγματιστούμε.
Ι.Α.Κ

elkosmos.gr