Κραχ στο Ασφαλιστικό σκηνοθέτησε η τρόικα

9 δισ. ευρώ από 4,5 δισ. πέρυσι θα κοστίσουν τα «μέτρα σωτηρίας»

«Εκρηκτική» είναι η κατάσταση στα ασφαλιστικά Ταμεία λόγω της οικονομικής κρίσης και νέα επώδυνα μέτρα περιμένουν τους συνταξιούχους τον Ιούνιο.
Εκτιμάται πως 9 δισεκατομμύρια ευρώ θα είναι...
φέτος οι απώλειες των Ταμείων λόγω της ύφεσης, με αποτέλεσμα ο... λογαριασμός να πηγαίνει για ακόμα μία φορά στους ασφαλισμένους. Η μείωση των μι­σθών, η αύξηση της ανεργίας, η εισφοροδιαφυγή και το κούρεμα των ομολόγων είναι μόνο μερικές αιτίες για το αδιέξοδο του ασφαλιστικού συστήματος.
Η τρόικα θα... επισκεφθεί εκ νέου τη χώρα μας τον Ιούνιο και θα θέσει θέμα περικοπών για να κλείσει η «μαύρη τρύπα» των Ταμείων.
Το νέο πακέτο μέτρων θα περιλαμβάνει περικοπές στις κύριες και τις επικουρικές συντάξεις, ενώ κεντρική κατεύθυνση των παρεμβάσεων είναι η «σύνδεση» εισφορών και παροχών. Η έκταση των παρεμβάσεων είναι σε άμεση συνάρτηση με τη γενικότερη πορεία της χώρας.

Σε περίπτωση που δεν αναστραφεί η κατάσταση, τα μέτρα θα διαδέχονται το ένα το άλλο και οι συνταξιούχοι θα βλέπουν το εισόδημά τους να μειώνεται.

• Τον Ιούνιο
Νέο ψαλίδι στις συντάξεις

Στο στόχαστρο θα βρεθούν κυρίως όσες συντάξεις υπερβαίνουν τα 1.300 ευρώ, ενώ στις επικουρικές, με τις προωθούμενες ρυθμίσεις, το ποσοστό αναπλήρωσης θα κυμαίνεται από 20% έως 45%.

ΠΕΝΤΕ ΝΑΡΚΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΤΑΜΕΙΑ
ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΠΑΡΑ ΠΟΤΕ ΣΤΟ «ΣΗΜΕΙΟ ΜΗΔΕΝ»
Βόμβα έτοιμη να εκραγεί θυμίζει το ασφαλιστικό σύστημα, καθώς τα περισσότερα Ταμεία βρίσκονται πλέον σε οικονομικό αδιέξοδο. Η κρίση οδηγεί τα έσοδα σε ελεύθερη πτώση και η κρατική χρηματοδότηση, όπως όλα δείχνουν, θα έχει εξαντληθεί το φθινόπωρο.

Ουσιαστικά η κατάσταση είναι πλέον μη αναστρέψιμη, με δεδομένο πως η τρόικα δεν αφήνει περιθώρια για αύξηση της χρηματοδότησης των ασφαλιστικών φορέων. Η λήψη νέων επώδυνων μέτρων αποτελεί μονόδρομο, ενώ η έκταση των παρεμβάσεων είναι σε άμεση συνάρτηση με τη γενικότερη πορεία της χώρας.
Πέρυσι η οικονομική κρίση «στοίχισε» στα ασφαλιστικά ταμεία 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ (απώλεια εσόδων από μείωση μισθών και αύξηση ανεργίας). Φέτος το ποσό αυτό στην... καλύτερη περίπτωση αναμένεται να «κλείσει» στα 9 δισεκατομμύρια ευρώ, φέρνοντας πιο κοντά την «ώρα μηδέν» του ασφαλιστικού συστήματος.

Στάση πληρωμών
Υπολογίζεται πως 150.000 επιχειρήσεις έχουν προχωρήσει σε... στάση πληρωμών, μη καταβάλλοντας μισθούς και εκ των πραγμάτων εισφορές για πάνω από τρεις μήνες. Την ίδια στιγμή ένας στους δύο ελεύθερους επαγγελματίες και ένας στους τρεις αγρότες σταμάτησαν να δίνουν εισφορές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το ασφαλιστικό σύστημα.
Τα έσοδα των Ταμείων από ασφαλιστικές εισφορές μειώνονται σημαντικά και λόγω της αύξησης τη ανεργίας. Αρκεί να αναφερθεί πως με βάση τις εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Εργασίας (ΙΝΕ) της ΓΣΕΕ τα ποσοστά της πραγματικής ανεργίας θα εκτοξευτούν φέτος στο 26% (με τη στατιστική ανεργία να φτάνει το 21%).

Η κατάσταση των ασφαλιστικών φορέων επιδεινώνεται από το «κούρεμα» των ομολόγων, με τις απώλειες να υπολογίζονται σε 12 δισεκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα η μείωση του μη μισθολογικού κόστους -δηλαδή των εισφορών- που ζητεί η τρόικα φέρνει και νέες απώλειες εσόδων.
Στο μνημόνιο προβλέπεται πως τον Σεπτέμβριο θα υπάρξει ρύθμιση για μείωση κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών. Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως για να καλυφθεί η απώλεια των Ταμείων -αν δεν υπάρξουν εναλλακτικά μέτρα-, θα πρέπει να μειωθούν κατά 10% οι συντάξεις.

Η μόνη «ανάσα», που παίρνουν οι ασφαλιστικοί φορείς, προέρχεται από τον περιορισμό της σπατάλης και την αποκάλυψη των κυκλωμάτων που λυμαίνονται τα χρήματα των ασφαλισμένων. Από την απόδοση αυτών των μέτρων θα εξαρτηθεί και η έκταση των νέων παρεμβάσεων, οι οποίες πλέον γίνονται σχεδόν κάθε τρεις μήνες!
Πάντως ήδη τα μεγάλα Ταμεία αναζητούν... εναλλακτικούς τρόπους για να κλείσουν τη «μαύρη τρύπα» που έχει δημιουργηθεί. Ενδεικτικά αναφέρεται πως το ΙΚΑ έχει στραφεί στον... εσωτερικό δανεισμό, ενώ το Ταμείο Πρόνοιας δημοσίων υπαλλήλων στοιβάζει τις αιτήσεις για το εφάπαξ στα συρτάρια του μέχρι να βρει ζεστό χρήμα.
1 Oµόλογα
12 δισ. κόστισε το «κούρεµα»
Απώλειες της τάξης 12 δισ. έχουν τα ασφαλιστικά ταμεία από το «κούρεμα» των ομολόγων. Το μεγαλύτερο κόστος αναμένεται να έχουν το ΙΚΑ και το ΤΕΑΔΥ, που έχουν και τον μεγαλύτερο αριθμό ομολόγων.
Σημαντικό αριθμό ομολόγων έχουν ακόμα το ΕΤΑΑ (ανεξάρτητα απασχολούμενοι), το ΤΕΑΙΤ (ιδιωτικός τομέας), το ΕΤΑΠ ΜΜΕ και το ΤΑΥΤΕΚΩ (ΔΕΚΟ και τράπεζες). Ουσιαστικά τα περιθώρια αξιοποίησης της περιουσίας των ασφαλιστικών φορέων είναι στενά, παρά το ότι καταβάλλονται προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση. Για παράδειγμα, δεν συμφέρει τα Ταμεία να πωλήσουν τις μετοχές που έχουν στο χαρτοφυλάκιο, ενώ περιορισμένες είναι οι δυνατότητες αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας.
2 Συντάξεις-εισφορές
Ριφιφί 1 δισ. κάθε χρόνο
Ενα δισ. ευρώ τον χρόνο κοστίζει στα ασφαλιστικά ταμεία η καταβολή συντάξεων και επιδομάτων σε δικαιούχους-μαϊμού. Από τα στοιχεία που έχουν φτάσει στο υπουργείο Εργασίας -όπου για πρώτη φορά καταγράφονται όλοι οι δικαιούχοι- προκύπτει πως:
? Περίπου 40.000 συντάξεις καταβάλλονταν σε νεκρούς ή σε ασφαλισμένους-φάντασμα, με την απώλεια για τα Ταμεία να φτάνει τα 450 εκατ. ευρώ. Τις περισσότερες φορές οι? συνήθεις ύποπτοι είναι οι συγγενείς των ασφαλισμένων, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις διερευνάται και ο ρόλος των υπαλλήλων των φορέων.

• Περίπου 50.000 άτομα είχαν καταφέρει να παίρνουν επιδόματα που δεν τα δικαιούνταν. Η ζημιά για τα ασφαλιστικά ταμεία εκτιμάται πως ξεπερνά τα 200 εκατ. ευρώ.
• Πάνω από 250 εκατ. ευρώ έχουν χάσει τα ασφαλιστικά ταμεία από τα κυκλώματα που πωλούσαν ένσημα.

Οι συγκεκριμένες «επιχειρήσεις» πωλούσαν τα ένσημα και στη συνέχεια όσοι τα είχαν αγοράσει πήγαιναν στα Ταμεία και έπαιρναν σύνταξη.
3 Εισφοροδιαφυγή
Κλοπή 11 δισ. από 800.000
Πάνω από 800.000 άτομα χρωστούν στα ασφαλιστικά ταμεία, με το ποσό της οφειλής να αγγίζει πλέον τα 11 δισ. ευρώ. Από αυτά τα χρήματα το υπουργείο Εργασίας εκτιμά πως στην καλύτερη περίπτωση μπορούν να αναζητούν τα 2/3, δηλαδή τα 7 δισ.
Ενδεικτικό της κρισιμότητας της κατάστασης είναι πως σχεδόν οι μισοί ελεύθεροι επαγγελματίες και ένα στους τρεις αγρότες δεν καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές.
Οπως είναι φυσικό, αυτή η εξέλιξη οδηγεί σε ελεύθερη πτώση τα έσοδα των ασφαλιστικών φορέων και επηρεάζει άμεσα και τις παροχές.
Με βάση τα τελευταία στοιχεία, στον ΟΑΕΕ μόνο το 54,14% των ελεύθερων επαγγελματιών καταβάλλει ασφαλιστικές εισφορές.
Την ίδια στιγμή στον ΟΓΑ πληρώνει κανονικά εισφορές το 62%, ποσοστό που, ωστόσο, παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις σε επίπεδο νομών.
4 Δαπάνες
3,2 δισ. ευρώ οι σπατάλες
Περίπου 3,2 δισ. ευρώ χάνονταν τα προηγούμενα χρόνια από τις σπατάλες στην υγειονομική περίθαλψη και κυρίως στον χώρο του φαρμάκου.
Κυκλώματα επιτηδείων -στα οποία εμπλέκονται γιατροί, φαρμακοποιοί, υπάλληλοι Ταμείων και ιδιώτες- λεηλατούν κυριολεκτικά το ασφαλιστικό σύστημα.
Ενδεικτικό των διαστάσεων που είχε πάρει το πρόβλημα για πολλά χρόνια είναι το ότι το ένα τρίτο των δαπανών ήταν αποτέλεσμα τεχνητής ζήτησης και δεν ανταποκρινόταν στις ανάγκες των ασφαλισμένων. Για να μπει τέλος σε ανάλογα φαινόμενα, το υπουργείο Εργασίας έχει θέσει σε ισχύ μια σειρά μέτρων, μεταξύ των οποίων είναι η ηλεκτρονική συνταγογράφηση.
5 Εισφορές
Μπούµερανγκ οι περικοπές
Πάνω από 9 δισ. ευρώ αναμένεται να χάσουν αυτήν τη χρονιά τα ασφαλιστικά ταμεία εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Η περικοπή των μισθών αλλά και η αύξηση της ανεργίας οδηγούν σε μείωση των εισφορών, με αποτέλεσμα τα Ταμεία να βλέπουν τα έσοδά τους να συρρικνώνονται.
Είναι χαρακτηριστικό πως, σύμφωνα με τον επιστημονικό διευθυντή του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ Σάββα Ρομπόλη, η μείωση του κατώτατου μισθού κατά 22% σημαίνει ετήσια απώλεια πόρων για τα Ταμεία της τάξης των 2,2 δισ. ευρώ. Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως τυχόν κατάργηση των δώρων και του επιδόματος αδείας θα δώσει τη χαριστική βολή στα Ταμεία.
Μία τέτοια απόφαση θα είχε ως αποτέλεσμα το ασφαλιστικό σύστημα να χάσει πάνω από 2,1 δισ. ευρώ.
Χρηματοδότηση
Το βέτο της τρόικας οδηγεί σε αδιέξοδο
Στο «κόκκινο» βρίσκεται το ασφαλιστικό σύστημα, καθώς το πρώτο δίμηνο του έτους τα μεγάλα Ταμεία έχουν απορροφήσει από το 25% έως και το 64% της κρατικής χρηματοδότησης. Μέχρι το Σεπτέμβριο υπάρχουν φορείς που θα έχουν κυριολεκτικά χρησιμοποιήσει όλο το κονδύλι της χρονιάς, με αποτέλεσμα να βρεθούν σε αναζήτηση ζεστού χρήματος.
Ωστόσο, η τρόικα έχει καταστήσει σαφές πως δεν υπάρχουν περιθώρια για επιπλέον χρηματοδότηση. Επομένως αρκετά μεγάλα Ταμεία θα κληθούν να προχωρήσουν σε μειώσεις των εξόδων τους (στα οποία συμπεριλαμβάνονται και οι συντάξεις) για να τα βγάλουν πέρα.
Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το ότι το ΙΚΑ μέσα σε ένα δίμηνο πήρε το 64,4% της κρατικής χρηματοδότησης! Μάλιστα το μεγαλύτερο Ταμείο της χώρας θα πάει για άλλη μια φορά δανεικά από το ΕΤΕΑΜ και το ΤΑΠ-ΔΕΗ για να καταβάλει συντάξεις και δώρο Πάσχα.
Την ίδια στιγμή σε οικονομικό αδιέξοδο είναι ο Οργανισμός Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών, με τη «μαύρη τρύπα» να φτάνει τα 831 εκατ. ευρώ. Με βάση τον προϋπολογισμό -που συζητήθηκε στο διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου- τα έσοδα θα είναι 4,2 δισ. ευρώ, αλλά τα έξοδα θα φτάσουν τα 5,06 δισ. ευρώ.
Το Ταμείο των ελευθέρων επαγγελματιών το πρώτο δίμηνο έχει ήδη απορροφήσει το 30% της κρατικής χρηματοδότησης. Κρίσιμη είναι η κατάσταση και στο ΤΑΠ-ΟΤΕ που το ίδιο διάστημα πήρε το 35,7% των χρημάτων της χρονιάς, ενώ ακολουθούν το ΝΑΤ και ο ΟΓΑ.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ
kokkaliari@pegasus.gr

Σάββας Ρομπόλης
Επικίνδυνη συνταγή
Το 2012 η αύξηση της ανεργίας και η διεύρυνση της εκ περιτροπής, μερικής και εποχιακής απασχόλησης θα οδηγήσουν σε μία απώλεια πόρων για τα ασφαλιστικά ταμεία της τάξης των 9 δισ. ευρώ. Σε συνδυασμό με την εισφοροδιαφυγή (8 δισ.) και τις οφειλές των εργοδοτών προς τα Ταμεία (11 δισ.), περισφίγγεται ανησυχητικά η οικονομική βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων. Αυτές τις απώλειες θα πρέπει να τις καλύψει ο εγγυητής του συστήματος, ο κρατικός προϋπολογισμός, και όχι να στραφεί η σημερινή ή η επόμενη κυβέρνηση στην εύκολη λύση της τέταρτης κατά σειρά μείωσης των συντάξεων, που οδηγεί σε σοβαρή πλέον επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου των συνταξιούχων».
Ο Σ. Ρομπόλης είναι επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ.

Γ. Κωνσταντινόπουλος
Τα εύκολα θύματα
Τη χαριστική βολή στα ασφαλιστικά ταμεία την έδωσαν οι κυβερνήσεις, που στο παρελθόν έδωσαν τη δυνατότητα σε κάποιους να βγάζουν κέρδη παίζοντας τα λεφτά των ασφαλισμένων σε δομημένα και τώρα προχωρούν σε ?κούρεμα? των ομολόγων. Πρέπει να βρεθεί ο τρόπος που να καλυφθούν οι όποιες ζημιές έχουν προκύψει μέσα από αυτές τις ενέργειες. Δεν θα δεχτούμε το βάρος αυτό να μεταφερθεί για μια ακόμα φορά στις πλάτες του εργαζομένου και του συνταξιούχου».
Ο Γιώργος Κωνσταντινόπουλος είναι μέλος της διοίκησης της ΓΣΕΕ και πρόεδρος του συλλόγου υπαλλήλων της Εμπορικής.

 www.ethnos.gr