Ἀνήκω σέ μία χώρα μικρή

Ὁμιλία τοῦ Σεφέρη κατά τήν παραλαβή τοῦ βραβείου Νόμπελ τό 1961. Σάν νά τήν ἐκφώνησε χτές!

Ἐδῶ καί μῆνες ἡ Ἑλλάδα εἶναι στό πραιτώριο. Χλευάζεται καί κατασυκοφαντεῖται. Ἀναίσχυντοι ἀργυραμοιβοί τήν παίζουν στά ζάρια. Προσβάλλουν...
τούς ἀνθρώπους της, ἀμφισβητοῦν τήν ἱστορία της καί τόν πολιτισμό της. Ὅποια ἐφημερίδα καί νά ἀνοίξεις, μᾶς ἔχουν κατατάξει στά «σκουπίδια». Μᾶς θεωροῦν ἕνα περιττό βάρος, ἀπό τό ὁποῖο ὁλοιθέλουν νά ἀπαλλαγοῦν, ἀλλά δέν ξέρουν ἀκόμα πῶς. Ε, λοιπόν, ἡ Ἑλλάδα δέν εἶναι γιά τά σκουπίδια!

Δέν εἴμαστε οἱ Ἕλληνες διεφθαρμένοι καί τεμπέληδες. Χαβαλέδες ἤμασταν γιά πολύ καιρό. Βάλαμε τόν αὐτόματο πιλότο. Ἕνας φτωχός λαός, πού γνώρισε τήν ἀφθονία καί παρασύρθηκε γιατί νόμισε πώς θά κρατήσει γιά πάντα. Πίστεψε καί στά «ψεύτικα τά λόγια τά μεγάλα» κάποιων ἀδίστακτων πολιτικάντηδων. Γιά τήν ἀκρίβεια ἴσως στήν Ἑλλάδα ὑπάρχουν λιγότεροι διεφθαρμένοι καί τεμπέληδες ἀπ’ ὅτι σέ πολλές ἄλλες χῶρες. Καί τώρα ἦρθε ἡ ὥρα τοῦ λογαριασμοῦ. Εἶναι μία δύσκολη ὥρα, ἀλλά δέν ἦρθε τό τέλος.

Ὅμως, εὐτυχῶς ἀκόμα στήν Ἑλλάδα τό 15% τοῦ πληθυσμοῦ της δέν ζεῖ μέ κουπόνια. Εὐτυχῶς ἀκόμα στήν Ἑλλάδα, κάθε ἑλληνόπουλο ἔχει δωρεάν πρόσβαση στό Πανεπιστήμιο. Εὐτυχῶς ἀκόμα στήν Ἑλλάδα ἔχουμε ἕνα, ἔστω ἡμιτελές, ἀλλά ἔχουμε σύστημα ὑγείας. Εὐτυχῶς ἀκόμα στήν Ἑλλάδα ἔχουμε ἕνα κράτος πού ἔχει μία μεγάλη περιουσία. Ἄλλα κράτη δέν ἔχουν τίποτα. Αὐτήν βλέπουν καί ξερογλύφονται. Εὐτυχῶς ἀκόμα στήν Ἑλλάδα οἱ γονεῖς βοηθᾶνε τά παιδιά τους καί ἐκεῖνα τούς γονεῖς τους. Εὐτυχῶς, ἡ μικρή καί φτωχή Ἑλλάδα δέν...

 ἦταν ἀποῦσα ἀπό καμιά μεγάλη μάχη γιά τήν ἐλευθερία. Καί ἔδινε τό εἶναι της, ὅταν οἱ ἄλλοι εἶχαν ἤδη παραδώσει καί τήν ψυχή καί τό πνεῦμα. Εὐτυχῶς ἀκόμα, ἡ Ἑλλάδα ἔχει μέλλον. Ἔβλεπα ἐκεῖνα τά κορίτσια τῆς Ἐθνικῆς Ὁμάδος Πόλο, νά ἀνεβαίνουν στόν Ὄλυμπο, μές τή «φωλιά τοῦ Δράκου», καί εἶπα , πώς δέν χάθηκε ἡ ἐλπίδα.  Ὑπάρχει ἀκόμα τό μέταλλο τοῦ νικητῆ.

Ἡ Ἑλλάδα ἔχει μέλλον, γιατί στή μακραίωνα ἱστορία τῆς κάθε μεγάλη ἥττα καί καταστροφή, ἀντί νά τήν ἀφανίσει, τήν ἀνάσταινε! Γιατί τά γράφω αὐτά; Μοῦ τηλεφώνησαν κάποιοι «φίλοι» ἀπ’ τό ἐξωτερικό καί μας ….νεκρολογοῦσαν! Εἶναι ἀπ’ τά κοράκια πού ἔχουν στοιχηματίσει στήν πτώχευσή μας καί ἀνησυχοῦν μήπως καί χάσουν τά λεφτά τους! Καί βιάζονται! Τόσο πολύ θύμωσα πού ἔκλεισα τό τηλέφωνο. Ὕστερά τους ἔστειλα τό κείμενο πού ἀκολουθεῖ….

“Ανήκω σέ µἴα χώρα µἰκρή.

Ἕνα πέτρινο ἀκρωτήρι στή Μεσόγειο, ποῦ δέν ἔχει ἄλλο ἀγαθό παρά τόν ἀγώνα τοῦ λαοῦ, τή θάλασσα, καί τό φῶς τοῦ ἥλιου. Εἶναι µἰκρός ὁ τόπος µἄς, ἀλλά ἡ παράδοσή του εἶναι τεράστια καί τό πράγµα ποῦ τή χαρακτηρίζει εἶναι ὅτι µἄς παραδόθηκε χωρίς διακοπῆ. Ἡ ἑλληνική γλώσσα δέν ἔπαψε ποτέ τῆς νά µἰλιέται. Δέχτηκε τίς ἀλλοιώσεις ποῦ δέχεται καθετί ζωντανό, ἀλλά δέν παρουσιάζει κανένα χάσµα.

Ἄλλο χαρακτηριστικό αὐτῆς τῆς παράδοσης εἶναι ἡ ἀγάπη της γιά τήν ἀνθρωπιά, κανόνας τῆς εἶναι ἡ δικαιοσύνη. Στήν ἀρχαία τραγωδία, τήν ὀργανωµένη µἔ τόση ἀκρίβεια, ὁ ἄνθρωπος ποῦ ξεπερνᾶ τό µἔτρο, πρέπει νά τιµωρηθεῖ ἀπό τίς Ἐρινύες. Ὅσο γιά µἕνα συγκινούµαι παρατηρώντας πῶς ἡ συνείδηση τῆς δικαιοσύνης εἶχε τόσο πολύ διαποτίσει τήν ἑλληνική ψυχή, ὥστε νά γίνει κανόνας του φυσικούκοσµου . Καί ἕνας ἀπό τούς διδασκάλους µοὔ, τῶν ἀρχῶν τοῦ περασµένου αἰώνα, γράφει: «… θά χαθούµε γιατί ἀδικήσαµε …». Αὐτός ὁ ἄνθρωπος ἦταν ἀγράµµατος. Εἶχε µἄθει νά γράφει στά τριάντα πέντε χρόνια της ἡλικίας του. Ἀλλά στήν Ἑλλάδα τῶν ἠµερῶν µἄς, ἡ προφορική παράδοση πηγαίνει µἀκριά στά περασµένα ὅσο καί ἡ γραπτή. Τό ἴδιο καί ἡ ποίηση. Εἶναι γιά µἕνα σηµαντικό τό γεγονός ὅτι ἡ Σουηδία θέλησε νά τιµήσει καί τούτη τήν ποίηση καί ὅλη τήν ποίηση γενικά, ἀκόµη καί ὅταν ἀναβρύζει ἀναµεσα σ’ἕνα λαό περιορισµένο. Γιατί πιστεύω πῶς τοῦτος ὁ σύγχρονος κόσµος ὅπου ζούµε, ὁ τυρρανισµένος ἀπό τό φόβο καί τήν ἀνησυχία, τή χρειάζεται τήν ποίηση. Ἡ ποίηση ἔχει τίς ρίζες της στήν ἀνθρώπινη ἀνάσα – καί τί θά γινόµασταν ἄν ἡ πνοή µἄς λιγόστευε;

Εἶναι µἴα πράξη ἐµπιστοσύνης – κι ἕνας Θεός τό ξέρει ἄν τά δεινά µἄς δέν τά χρωστάµε στή στέρηση ἐµπιστοσύνης. Παρατήρησαν, τόν περασµένο χρόνο γύρω ἀπό τοῦτο τό τραπέζι, τήν πολύ µεγάλη διαφορά ἀναµεσα στίς ἀνακαλύψεις τῆς σύγχρονης ἐπιστήµης καί στή λογοτεχνια. παρατήρησαν πῶς ἀναµεσα σ’ ἕνα ἀρχαῖο ἑλληνικό δράµα καί ἕνα σηµερινό, ἡ διαφορά εἶναι λίγη. Ναί, ἡ συµπεριφορά του ἀνθρώπου δέ µοἰάζει νάεχει ἀλλάξει βασικά. Καί πρέπει νά προσθέσω πῶς νιώθει πάντα τήν ἀνάγκη ν’ ἀκούσει τούτη τήν ἀνθρώπινη φωνή ποῦ ὀνοµάζουµε ποίηση. Αὐτή ἡ φωνή ποῦ κινδυνεύει νά σβήσει κάθε στιγµή ἀπό στέρηση ἀγάπης καί ὁλοένα ξαναγεννιέται.

Κυνηγηµένη, ξέρει ποῦ νά’βρεῖ καταφύγιο, ἀπαρνηµένη, ἔχει τό ἔνστικτο νά πάει νά ριζώσει στούς πιό ἀπροσδόκητους τόπους. Γι’ αὐτή δέν ὑπάρχουν µἐγάλα καί µἰκρά µἔρη τοῦ κόσµου. Τό βασίλειό της εἶναι στίς καρδιές ὅλων τῶν ἀνθρώπων τῆς γής. Ἔχει τή χάρη ν’ ἀποφεύγει πάντα τή συνήθεια, αὐτή τή βιοµηχανία. Χρωστῶ τήν εὐγνωµοσύνη µοὐ στή Σουηδική Ἀκαδηµία ποῦ ἐνίωσε αὐτά τά πράγµατα, ποῦ ἐνίωσε πῶς οἱ γλῶσσες, οἱ λεγόµενες περιορισµένης χρήσης, δέν πρέπει νά καταντοῦν φράχτες ὅπου πνίγεται ὁ παλµός της ἀνθρώπινης καρδιᾶς, ποῦ ἔγινε ἕνας Ἄρειος Πάγος ἱκανός νά κρίνει µἔ ἀλήθεια ἐπισηµη τήν ἄδικη µοἴρα τῆς ζωῆς, γιά νά θυµηθῶ τόν Σέλλεϋ, τόν ἐµπνευστή, καθώς µἄς λένε, τοῦ Ἀλφρέδου Νοµπέλ, αὐτοῦ του ἀνθρώπου ποῦ µπόρεσε νά ἐξαγοράσει τήναναποφευκτη βία µἔ τή µἐγαλοσύνη της καρδιᾶς του. Σ’ αὐτό τόν κόσµο, ποῦ ὁλοένα στενεύει, ὁ καθένας µἄς χρειάζεται ὅλους τούς ἄλλους. Πρέπει ν’ ἀναζητήσουµε τόν ἄνθρωπο, ὅπου καί νά βρίσκεται.

Ὅταν στό δρόµο τῆς Θήβας, ὁ Οἰδίπους συνάντησε τή Σφίγγα, κι αὐτή του ἔθεσε τό αἰνιγµά της, ἡ ἀπόκρισή του ἦταν: ὁ ἄνθρωπος. Τούτη ἡ ἁπλή λέξη χάλασε τό τέρας. Ἔχουµε πολλά τέρατα νά καταστρέψουµε. Ἄς συλλογιστούµε τήν ἀπόκριση τοῦ Οἰδίποδα.»

www.orthodoxia-ellhnismos.gr