Οι μαυραγορίτες επιστρέφουν

Μπορεί ακόμη να μην φαίνε­ται, αλλά στην ελληνική αγο­ρά αρχίζουν να διαμορφώνονται συνθήκες που τους επόμενους μή­νες θα ευνοήσουν φαινόμενα ελλείψε­ων σε βασικά είδη και στη συνέχεια την εμφάνιση μαύρης αγοράς και ό,τι αυτή συνεπάγεται: δηλαδή  μαυραγορίτες και λαθρέμπορους.
Αυτή είναι η τάση, αυτές είναι οι εν­δείξεις, και δυστυχώς δεν πρόκειται για υπερβολή. Το θέμα προκύπτει τό­σο από το ρεπορτάζ όσο και από τις πραγματικές συνθήκες...
της ελληνικής οικονομίας.
Πριν από περίπου έναν χρόνο οι με­γάλες επιχειρήσεις της χώρας, που δι­εκδικούσαν έργα σε χώρες του εξω­τερικού, διαπίστωσαν με μεγάλη έκ­πληξη ότι οι εγγυητικές επιστολές που τους χορηγούσαν οι μεγάλοι ελληνικοί τραπεζικοί όμιλοι δεν γίνονταν δεκτές. Και ο λόγος δεν ήταν άλλος από το ψαλίδισμα της πιστοληπτικής ικανότητας των ελληνικών τραπεζών. Εφόσον λοι­πόν οι τράπεζες δεν είχαν «πίστη», δεν είχαν και οι πελάτες τους. Διό­λου λοιπόν περίεργο που αρκετοί από τους «εξωστρεφείς» επιχειρηματίες, τους οποίους με ευκολία προέβαλλαν από την κυβέρνηση ως «παραδείγμα­τα του επιχειρείν», έχαναν τα επιχει­ρηματικά τους όπλα πριν καν περάσουν τα σύνορα. Σήμερα, που μετά τις αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις η πιστοληπτική ικανότητα τραπεζών και κρά­τους έχει φτάσει στο ναδίρ, τα πράγ­ματα γίνονται δυσκολότερα, μια και αφορούν την καθημερινότητα όλων. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι εδώ και μερικές εβδομάδες (ιδιαίτερα από τότε που άρχισε να παίζει στα διεθνή ΜΜΕ η πιθανότητα να «παγώσει» η 6η δόση του δανείου) οι μεγάλες επιχειρή­σεις του εξωτερικού που συνεργάζο­νται με την Ελλάδα για εισαγωγές (από εκεί δηλαδή που εμείς εισάγουμε) στα­μάτησαν να δέχονται παραγγελίες επί πιστώσει. Και απαιτούν την πλήρη και προκαταβολική εξόφλησή τους με με­τρητό, για να προβούν στην αποστολή. Ο λόγος είναι ο ίδιος: η περιορισμένη πιστοληπτική ικανότητα και η έλλειψη εμπιστοσύνης.
Οι παλαιότεροι θα θυμούνται ότι στην εποχή της δραχμής και της... πτω­χής πλην τίμιας Ελλάδας (αν υπήρξε πο­τέ κάτι τέτοιο), «κούτελο», δηλαδή οι­κονομική επιφάνεια, είχε αυτός που δι­έθετε ρευστό. Το ζεστό μετρητό χρήμα ήταν ανέκαθεν το «μέσο» με το οποίο αποτιμάτο η οικονομική επιφάνεια, κυρίως στον εμπορικό κόσμο, εντός και εκτός συνόρων... Σήμερα, ο κανό­νας αυτός επιστρέφει για να φέρει όχι απλώς εμπορικούς πονοκεφάλους, αλλά και αγωνία για την επόμενη ημέρα.
Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, οι πρώ­τες επιχειρήσεις που αντιμετώπισαν το πρόβλημα αυτό ήταν αυτές που εισά­γουν ρουχισμό αλλά και κτηνοτροφικά είδη. Δηλαδή το κρέας του οικογενεια­κού τραπεζιού. Κι αν για τα «Γκούτσι» και τα «Αρμάνι», τα οποία πωλούνται στην Ελλάδα με περιθώριο κέρδους από 500 έως και 1.000%, οι έμποροι μπορούν (εάν θέλουν) να βάλουν το χέ­ρι στην τσέπη που τόσα χρόνια γέμιζε άκοπα, οι κρεατέμποροι δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο, μια και τα περιθώρια κέρδους είναι πολύ μικρότερα.
Ο καταναλωτής θα παρατηρήσει ότι είναι ευκαιρία, λοιπόν, να σταματήσει και ο ανταγωνισμός από τα εισαγόμενα στα ελληνικά κρέατα. Το πρόβλημα βέ­βαια είναι ότι εδώ και δεκαετίες η ελ­ληνική παραγωγή δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών και ένα σημαντι­κό ποσοστό της κατανάλωσης καλύπτε­ται από εισαγωγές. Εισαγωγές που όχι μόνο καλύπτουν τη ζήτηση, αλλά και κρατούν τις τιμές σε ανταγωνιστικά επί­πεδα, μια και το εισαγόμενο κρέας εί­ναι συνήθως φθηνότερο από το ελληνι­κό. Το τι θα συμβεί αν οι εισαγωγές πε­ριοριστούν δραστικά είναι προφανές. Αύξηση των τιμών και κυρίως ελλείψεις στο τραπέζι. Αντίστοιχοι κίνδυνοι υπάρ­χουν και για πολλές άλλες κατηγορίες τροφίμων, όπου είτε η ζήτηση καλύ­πτεται σε σημαντικό βαθμό από εισα­γωγές είτε αυτές παίζουν ρυθμιστικό ρόλο στην αγορά, κρατώντας τις τιμές σε λογικά επίπεδα.
Ανωμαλίες στην αγορά από το επερχόμενο κούρεμα

Παράγοντες της αγοράς προειδοποιούν ότι το επερχόμενο κούρεμα με τις ανωμαλίες που θα επιφέρει στη λειτουργία της οικονομίας, έστω και προσωρινά, θα επιδεινώσει ακόμη περισσό­τερο την κατάσταση, μειώνοντας τις δυνατότη­τες για εύκολες εισαγωγές, με επιταγές μηνών, όπως γινόταν μέχρι σήμερα. Κάτι που μπορεί να φέρει από μικρές ελλείψεις μέχρι και πανικό στην αγορά. Σε κάθε περίπτωση, όμως, θα φέρει ένα νέο κύμα ακρίβειας που θα πλήξει το σύνο­λο των ειδών διατροφής και πρώτης ανάγκης.
Αυτός είναι και ένας βασικός λόγος που εξηγεί γιατί στην κατηγορία των ειδών πρώτης ανάγκης δεν θα υπάρξει μείωση των τιμών (όπως πολλοί σπεύδουν να προεξοφλήσουν), λόγω της συμπίεσης που φέρνει η κρίση και το επερχόμενο κούρεμα των ομολόγων, αλλά αντίθετα αύξησή τους. Άλλωστε η οικονομική ιστορία της τελευταίας 15ετίας διδάσκει ότι σε όσες χώρες (πολλές από αυτές γειτονικές) σημειώθηκαν αρνητικές οικονομικές εξελίξεις, οι τιμές στα είδη πρώτης ανάγκης και διατροφής για μια οικογένεια εκτινάχθηκαν υπερκαλύ­πτοντας τους μισθούς.
Η Ιστορία διδάσκει
Και πάντοτε σε αυτές τις περιστάσεις τον πρώτο λόγο έχουν αυτοί που διαθέτουν ρευστό στο χέρι. Δηλαδή αυτοί που φρόντισαν να μην το ξοδέψουν για να το αξιοποιήσουν κατάλληλα σε μια «καλή» περίσταση. Η ίδια ιστορία διδάσκει ότι το εγχώριο σύστημα χονδρεμπορίας πάντοτε λειτούργησε προς ίδιον όφελος.
Όποιοι μελέτησαν το παράδειγμα της τελευ­ταίας απεργίας στην αγορά των καυσίμων έβγα­λαν χρήσιμα συμπεράσματα: η απεργία των τελωνειακών ήταν γνωστό ότι δεν θα κρατήσει για περισσότερες από 48 ώρες. Επίσης ήταν γνω­στό ότι τα αποθέματα των εταιρειών επαρκού­σαν για περισσότερο διάστημα. Παρ' όλα αυτά τα πρατήρια γέμισαν ουρές σε συνθήκες πραγ­ματικού πανικού, ενώ οι τιμές αυξήθηκαν μέχρι και 20 λεπτά το λίτρο, έως ότου επιβλήθηκε το πλαφόν. Και όλα αυτά για μια «μη απεργία». Κά­τι που σημαίνει ότι σε μια πραγματική περίστα­ση έλλειψης οι τιμές θα φτάσουν τα ύψη, ενώ στα πρατήρια καυσίμων δεν θα αποφευχθούν τα επεισόδια.
Κι αν αυτό φαίνεται υποθετικό, οι πηγές της αγοράς αναφέρουν φαινόμενα «μαυραγοριτισμού» στα οπωροκηπευτικά. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έφτασαν στο «Π», οι παρα­γωγοί τους τελευταίους τρεις μήνες πιέζονται με πρόσχημα την κρίση να ρίξουν τις τιμές. Κάτι που έχουν κάνει σε ποσοστό μέχρι και 30%. Την ίδια στιγμή, όμως, οι τιμές των προϊόντων αυτών στην Κεντρική Λαχαναγορά Αθηνών δεν έχουν πέσει... Πού να έρθουν και οι Γερμανοί και οι φί­λοι τους δηλαδή...
Το ίδιο πρόβλημα θα συναντήσουν το προ­σεχές διάστημα και άλλες κατηγορίες ειδών πρώτης ανάγκης, όπως η ενέργεια. Και στην περίπτωση αυτή, τα ερωτήματα είναι εύλογα: Μα δεν έχουν οι ενεργειακοί κολοσσοί της χώ­ρας να πληρώσουν τις εισαγωγές; Βεβαίως και έχουν, με τη διαφορά ότι στην περίπτωση αυ­τή, οι περιορισμοί που μπαίνουν στις συναλλα­γές ευνοούν τη δράση των λαθρεμπόρων. Και όπως είναι γνωστό, το λαθρεμπόριο καυσίμων είναι μία από τις μεγαλύτερες πηγές φορο­διαφυγής, νοθείας καυσίμων και παράνομου πλουτισμού στη χώρα.