Από τον Σαρδανάπαλο στα greeklish: Ο γλωσσικός αφελληνισμός

Κωνσταντίνος Χολέβας:Διαβάζοντας τούς Άρχαίους Ἕλληνες καί τούς Βυζαντινο-Ρωμηούς συγγραφεῖς θαυμάζουμε τήν ἐπιμονή τους νά ἐξελληνίζουν τά ξένα όνόματα. Μάλιστα αὐτή ἡ ἐπιμονή συνδυάζεται μέ ἐντυπωσιακή εὑρηματικότητα καί δέν ἐξαντελεῖται μόνο στόν ἐξελληνισμό τῶν καταλήξεων.

Θυμίζω τόν ἡγεμόνα τῶν Ἀσσυροβαβυλωνίων Ἀσσουρμπανιμπάλ, τόν ὁποῖο οἰ Ἀρχαῖοι καταγράφουν...

ὡς Σαρδανάπαλο (κατέστη ἔκτοτε σύμβολο ἄτακτης καί τρυφηλῆς ζωῆς). Ὁ Πέρσης Νταριαξάρτα ἔγινε Δαρεῖος καί ὁ Ξαριαξάρτα ἔγινε Ξέρξης. Στήν ἐποχή τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου τό ὄνομα τοῦ Ἀσιάτη ἡγεμόνος Τσαντρακούπτα ἐξελληνιζόμενο γίνεται: Σανδράκοπτος. Οἱ Βυζαντινοί ἱστορικοί καί χρονογράφοι συνεχίζουν μέ πάθος καί μέ ἀντίστοιχη εὑρηματικότητα, θά ἔλεγα καί μέ εὐτράπελη διάθεση, τόν πλήρη ἐξελληνισμό τῶν ὀνομάτων ξένων πολιτικῶν ἤ στρατιωτικῶν.

Χαρακτηριστική εἶναι ἡ περίπτωση τοῦ ἱστορικοῦ Κεδρηνοῦ (12ος αἰών), ὁ ὁποῖος ὀνομάζει «Τραγολιπάκη» τόν Τοῦρκο Τογρούλ Μπέη!   Ἡ ἐμμονή αὐτή δείχνει τόν μεγάλο σεβασμό τῶν Ἑλλήνων συγγραφέων στή γλῶσσα μας καθ’ ὅλη τή μακρόχρονη πορεία καί διαχρονική συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Καταδεικνύει δέ ὅτι ἐπί αἰῶνες οἱ Ἕλληνες δέν εἶχαν κανένα σύμπλεγμα κατωτερότητος ἀπέναντι στίς ξένες γλῶσσες καί τούς πολιτισμούς τῶν ἄλλων λαῶν.

Ἡ τάση τοῦ ἐξελληνισμοῦ συνεχίσθηκε μέχρι καί τά μέσα τοῦ 20 οῦ αἰῶνος, ἄν καί ἀρχισε νά ὑποχωρεῖ αἰσθητά. Θυμᾶμαι ἐφημερίδεςκαί ραδιοφωνικά δελτία εἰδήσεων τῆς δεκαετίας τοῦ 1960 νά ἀναφέρονται σέ εἰδήσεις «ἐξ Οὐασιγκτῶνος» τῶν ΗΠΑ, ἐνῶ πολλοί δρόμοι τῶν Ἀθηνῶν μιλοῦν εὐγλωττα γιά τή διάθεση ἐξελληνισμοῦ τῶν ὀνομάτων κατά τόν 19ο αἰῶνα.

Ἡ πλατεῖα Κάνιγγος τιμᾶ τόν Ἄγγλο Πρωθυπουργό Κάνιγκ, τοῦ ὁποίου τό ὄνομα σήμερα θά ἔμενε ἄκλιτο. Μέ τόν ἴδιο τρόπο ὁ Γάλλος Φαβιέ ἔγινε Φαβιέρος, ἡ ὁδός Κοδριγκτῶνος τιμᾶ καί ἐξελληνίζει τόν Ἄγγλο ναύαρχο Κόδριγκτον  (Ναυαρῖνο 1827) καί ἡ ὁδός Μυλλέρου τόν Γερμανό Φιλέλληνα Μύλλερ. Βεβαίως ἔγιναν καί ὑπερβολές, οἱ ὁποῖες δέν ἐπεβίωσαν ἐπί πολύ. Ὁ Γκαῖτε κάποτε μετεφράσθη ὡς Γύθειος καί ὁ Σαίξπηρ ὡς Σακεσπῆρος. Μπορεῖ σήμερα νά γελοῦμε μέ μερικές ἀπό τίς προσπάθειες ἐξελληνισμοῦ, προσωπικά πάντως τίς προτιμῶ ἀπό τήν ἀντίστροφη πορεία, στήν ὁποία εἰσήλθαμε κατά τά τελευταῖα χρόνια.

Στήν ἐποχή μας πλέον ὑπάρχει τάση ἀφελληνισμοῦ , ὑποχωρήσεως τῶν ἑλληνικῶν, ἐπιβολῆς μιᾶς παγκοσμιοποιημένης ἀγγλικῆς ἐνῷ καλλιεργεῖται ἕνα σύμπλεγμα μειονεξίας γιά τήν ἑλληνική γλῶσσα. Στό εὐρύτερο παίισιο καταργήσεως τῆς ἐθνικῆς μας ταυτότητος, τῆς Ὀρθοδοξίας καί τῆς Ἱστορίας μας, ἀκοῦμε συνθήματα ὅπως:

«Τί νά τά κάνουν τά παιδιά μας τά ἑλληνικά πού τά μιλοῦν μόνο 15 ἑκατομμύραι ἄνθρωποι στόν πλανήτη;». Ἤ ἀκόμη χειρότερα ακούσαμε ἀπό τά χείλη ὑψηλόβαθμης κυρίας μέ πολιτικές θέσεις ὅτι ἡ Ἀγγλική πρέπει νά γίνει ἡ δεύτερη ἐπίσημη γλῶσσα μας παράλληλα μέ ἤ καί πάνω ἀπό τά Ἑλληνικά.

Θλίβεται ὅποιος στοιχειωδῶς γνωρίζει τήν ἀξία τῆς ἑνιαίας καί διαχρονικῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καί ἀναγκάζεται νά ἀναρωτηθεῖ φωναχτά:  «Καλά δέν αἰσθάνεσθε τήν παραμικρή εὐθὐνη ἀπέναντι σέ μία γλωσσική κληρονομιά, ἡ ὁποία μᾶς χάρισε τόν Ὅμηρο, τούς μεγάλους τραγικούς καί φιλοσόφους καί ἡ ὁποία δώρισε τό ἀπαραίτητο γλωσσικό ἐργαλεῖο στούς Εὑαγγελιστές τῆς Χριστιανικῆς Ἀποκαλύψεως καί στούς Πατέρες τῆς Ἐκλησίας; Δέν αἰσθάνεσθε τήν ἀνάγκη νά μάθουν καλά τά πάιδιά μας τή ρίζα πού ἀρδεύει καί ζωογονεῖ ακόμη καί σήμερα πολλές γλῶσσες τοῦ εὐρωπαϊκοῦ χώρου, δυτικοῦ καί ἀνατολικοῦ;

Καί σέ τελευταία ἀνάλυση πῶς δέχεσθε τά παιδάκια ἀπό τήν ἡλικά τῶν 7-8 ἐτῶν νά στέλνουν τηλεφωνικά καί ἠλεκτρονικά μηνύματα στά GREEKLISH, δηλαδή σέ ἑλληνική γλῶσσα μέ ἀγγλική γραφή;

Εἶναι πρῶτα ἀπ’ ὅλα θέμα ἐθνικῆς ἀξιοπρεπείας ἡ σωστή γνώση τῆς γλώσσας τοῦ τόπου μας, τῆς Ἐκκλησίας μας καί τοῦ πολιτισμοῦ μας. Ὅποιο παιδί μάθει ἀπό μικρό νά ὑποτιμᾶ τή γλῶσσα του καί νά τήν θεωρεῖ ὑποδεέστερη, αὐτό τό παιδί μεγαλώνοντας θά ἀποκτήσει νοοτροπία ραγιᾶ, δουλπάροικου καί πρόθυμου νά ὑποκύψει σέ κάθε ξένη πίεση. Ἀλλά καί ἀπό παιδαγωγικῆς πλευρᾶς ἡ ἀνοχή μας στά GREEKLISH εἶναι ἀπαράδεκτη. Τό παιδί πρῶτα κατανοεῖ καί διδάσκεται εἰς βάθος τή μητρική του γλῶσσα καί μετά ἀπό μερικά χρόνια θά εἶναι εἰς θέσιν νά κατανοήσει τή γραμματική καί τό συντακτικό ἄλλων γλωσσῶν. Τό νά ἀνεχόμαστε τή χρήση μιξοβάρβαρων, ἀνελλήνιστων καί ξενομανῶν ἐκφράσεων ἤ γραμμάτων ἀπό τούς νέους μας ὁδηγεῖ σέ μία ἐγκεφαλική σύγχυση, ὥστε τελικά οὐτε καλά Ἑλληνικά θά μάθουν ούτε καμμία ξένη γλῶσσα θά ἐμπεδώσουν σωστά.

Γι’αυτό ἐπικροτῶ τόν κώδωνα κινδύνου κατά τῶν GREEKLISH (GREEK- ENGLISH) χαρακτήρων πού κρούει ὁ πρώην Πρύτανις καί κορυφαῖος Γλωσσολόγος Γεώργιος Μπαμπινιώτης. Ἐξ ἴσου ἐπαινῶ καί καλῶ νά χειροκροτήσουμε τήν τηλεοπτική προσπάθεια κατά τῶν ἀγγλοελληνικῶν αὐτῶν μηνυμάτων πού ξεκίνησαν οἱ Θεσσαλονικεῖς παραγωγοί καί παρουσιαστές τῆς νεανικῆς ἐκπομπῆς ΡΑΔΙΟ ΑΡΒΥΛΑ ἀπό τήν τηλεόραση τοῦ ΑΝΤΕΝΝΑ. Δέν συμφωνῶ πάντα μέ τίς ἀπόψεις τους, ἀλλά τό σωστό νά λέγεται. Στό ζήτημα τῆς γλώσσας βοηθοῦν οὐσιαστικά τήν ἀποτροπή τοῦ ἀφελληνισμοῦ.

Προσωπικά πιστεύω ὅτι τό μεγαλύτερο σχολεῖο διασώσεως καί διαδόσεως τῶν σωστῶν Ἑλληνικῶν ἦταν, εἶναι καί θά εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ὁ πρώτιστός ρόλος της εἶναι βεβαίως σωτηριολογικός καί οἰκουμενικός. Ὅμως μέχρι σήμερα στήριξε τή διαχρονική γλωσσική ταυτότητα τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί μέ τή βοήθεια τῆς ἑλληνικῆς ἐξέφρασε τά ὀρθά δόγματα καί συνέθεσε ἀπαραμίλλου κάλλους ποίηση καί ὑμνογραφία.

Εἶναι, λοιπόν, πολλαπλῆ ἀνάγκη νά σταματήσουν οἱ πειραματισμοί γιά τή νεοελληνική ἀπόδοση τῆς Θείας Λειτουργίας ἐντός τῶν Ναῶν καί νά ἀρκεσθοῦμε στή χρήση βιβλίων πού θά κρατοῦν στά χέρια τους οἱ πιστοί καί στά ὁποῖα θά ὑπάρχει τό κείμενο  σέ πρωτότυπο καί σέ νεοελληνική ἀπόδοση. Ἀποφεύγω τή λέξη μετάφραση διότι ἀπό τά παλαιότερα Ἑλληνικά στά νεώτερα δέν ἀλλάζει ἡ γλῶσσα. Παραμένει ἡ ἑνιαία διαχρονική Ἑλληνική. Ἁπλῶς ἀλλάζουν ὁρισμένες καταλήξεις καί μερικοί γραμματικοί καί συντακτικοί τύποι.

Γιά νά διαφυλάξουμε τή γλωσσική μας συνέχεια πολλά πρέπει καί μποροῦμε νά κάνουμε ξεκινῶντας ἀπό τόν ρόλο τῶν γονέων, οἱ ὁποῖοι καλοῦνται νά ἀπομακρύνουν τά παιδιά τους ἀπό κάθε ξενομανία καί ἀφελληνιστική τάση.

Ὅμως ὀφείλουμε νά ἀποφύγουμε καί τίς ὑπερβολές καθώς καί τή μετάδοση γραφικοτήτων καί ἀστηρίκτων ἐπιχειρημάτων, Θυμίζω ἕνα ἀνυπόγραφο κείμενο πού κυκλοφορήθηκε στό Διαδίκτυο σχετικό μέ δῆθεν ἐντυπωσιακές ἰδιότητες τῆς Ἑλληνικῆς, τήν ὁποία διδάσκονται τά στελέχη ἀμερικανικῶν ἑταιριῶν πληροφορικῆς.

Πολλοί  ἀρχικά στήν παγίδα, μεταξύ τῶν ὁποίων καί ὁ ὑπογράφων, ἀκόμη καί Ὑπουργοί. Τελικά ἀπεδείχθη οτι τό κείμενο περιεῖχε ἀνακρίβειες, ἀνύπαρκτα ὀνόματα καί ἀναπόδεικτα ἐπιχειρήματα ὑπέρ τῆς Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς.

Ἐχουμε τόσα πολλά ὑπαρκτά ἱστορικά, γλωσσολογικά, παιδαγωγικά καί θεολογικά ἐπιχειρήματα ὑπέρ τῆς γλωσσικῆς μας κληρονομιᾶς. Ἄς μήν  καταφεύγουμε σέ μυθοπλασίες, οἱ ὁποῖες σέ τελική ἀνάλυση δίνουν λαβή στούς ὀπαδούς τοῦ ἀφελληνισμοῦ γιά νά μᾶς χλευάζουν. Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν καί αὕτη ἐλευθερώσει ὑμᾶς!