Ορυκτός πλούτος – Ελλάδα όπως Νορβηγία ή καλύτερα όπως Αγκόλα

Πολλά έχουν λεχθεί και ειπωθεί σχετικά με τον ορυκτό πλούτο της χώρας μας ο οποίος είναι καθ΄ όλα ικανός να μας χαρίσει την πολυπόθητη έξοδο μας από την κρίση. Όμως ο φόβος όλων μας είναι όχι αν θα βρεθούν ένας ή περισσότεροι Πρίνοι στη χώρα μας, αλλά ποιος θα κάνει τη διαχείριση αυτών των κοιτασμάτων που αποδεδειγμένα υπάρχουν...

στην ηπειρωτική, αλλά κυρίως στη νησιωτική Ελλάδα. Στο σημείο αυτό θα ήταν σώφρων να προστρέξουμε όπως πάντα εμείς οι Έλληνες στα παραδείγματα άλλων πετρελαιοπαραγωγών κρατών.

Το πετρέλαιο μπορεί για κάποιους να παρουσιάζεται ως σωτήρας αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί μια απειλή για την εθνική μας κυριαρχία και την κοινωνική μας συνοχή. Ας εξετάσουμε αρχικά το καλό σενάριο της ορθολογικής διαχείρισης του πετρελαίου που βρέθηκε στη Βόρεια θάλασσα από τους Νορβηγούς. Η Νορβηγία ως βόρεια σκανδιναβική χώρα που είναι, αποτελεί χώρα πρότυπο στους τομείς της παιδείας και του κοινωνικού της συστήματος. Η διαφθορά είναι από τις χαμηλότερες στον κόσμο. Παράλληλα η Νορβηγία δεν έχει έριδες με τους γείτονες της και έχουν καθορίσει επακριβώς τις ΑΟΖ τους.

Όταν πριν από 35 χρόνια δημιουργήθηκε η κρατική Statoil για να διαχειριστεί τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, κανένας δεν περίμενε τόσο σύντομα να μετεξελιχθεί σε μια εταιρεία κολοσσό που διαχειρίζεται και ερευνά για πετρέλαιο σε όλο τον κόσμο. Ερευνητικά πλοία της Statoil έχουν φιλοξενηθεί και στο Αιγαίο προκειμένου να συμμετέχουν στην αναζήτηση κοιτασμάτων από την γειτονική μας Τουρκία.

Τα κέρδη τα οποία παρήγαγε η κρατική Statoil προσέφεραν ευημερία στους κατοίκους της Νορβηγίας και παράλληλα ένα από τα υψηλότερα επίπεδα διαβίωσης στον πλανήτη. Όμως τα κέρδη αυτά παρέμειναν στα ταμεία του κράτους και επενδύθηκαν με φειδώ σε όλο τον κόσμο μέσω ενός κρατικού fund. Δεν έγιναν η αιτία να φθαρεί η νορβηγική κοινωνία που συνεχίζει και σήμερα να πληρώνει κανονικά υψηλή φορολογία εισοδήματος. Ταυτόχρονα δημιουργήθηκαν πολλές θέσεις εργασίας είτε στις πλατφόρμες εξόρυξης του μαύρου χρυσού, είτε σε κατασκευές και βοηθητικές στο αντικείμενο εργασίες, μ΄ αποτέλεσμα πολλοί Σκανδιναβοί να μεταναστεύουν στη Νορβηγία για να βρουν εργασία.

Το πετρέλαιο στη Νορβηγία βρίσκεται κυρίως σε θαλάσσιες περιοχές κοντά στις ακτές της χώρας. Έτσι δημιουργήθηκαν πλατφόρμες όπου εργάζεται ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού. Έχοντας ως λαός όμως μακρόχρονη πορεία, όπως και ο δικός μας άλλωστε στη θάλασσα, η Νορβηγία διαχειρίζεται και έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς και αλιευτικούς στόλους.

Το πετρέλαιο όμως έφερε και ένα άλλο ίσως όχι ευχάριστο αποτέλεσμα και αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από τον πληθωρισμό. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Μercer, πολλές από τις νορβηγικές πόλεις είναι από τις ακριβότερες παγκοσμίως. Ενοίκια και τρόφιμα χαρακτηρίζονται από υψηλότατες τιμές.

Στη συνέχεια έρχεται η Αγκόλα, χώρα της Αφρικής που πολλοί από εμάς δεν γνώριζαν μέχρι που ανέλαβε την προεδρία του παγκοσμίου καρτέλ πετρελαίου, του ΟΠΕΚ.

Η Αγκόλα αποτέλεσε αρχικά πορτογαλική αποικία και τόπος εξορίας των φυλακισμένων όπου έβρισκαν τον θάνατο από την ελονοσία. Χώρα πλούσια σε ορυκτό πλούτο, δεν άργησε να γίνει ΄Ελντοράντο΄ των διεθνών εταιρειών άντλησης πετρελαίου αλλά και του παγκόσμιου μονοπωλητή διαμαντιών, της DeBeersμε έδρα τη Νότιο Αφρική.

Όταν ανακαλύφθηκαν τα πρώτα κοιτάσματα στα θαλάσσια παράλια της αφρικανικής αυτής χώρας, δημιουργήθηκε η κρατική εταιρεία Sonangolη οποία ευελπιστούσε ότι θα είχε συμμετοχή στην παραγωγή πετρελαίου. Η  διαχείριση όμως του πετρελαίου  θα γινόταν από τις ξένες πετρελαϊκές εταιρείες, αλλιώς δεν θα της δινόταν η ευκαιρία να το εκμεταλλευτεί. Εξάλλου τα 2/3 της παραγωγής εξάγονται στις ΗΠΑ.

Η επιρροή των ξένων έβαλε τα θεμέλια της λεγόμενης ΄φούσκας του πετρελαίου΄. Ο πληθωρισμός έφθασε στα ύψη και η πρωτεύουσα Λουάντα σύμφωνα με την έρευνα της Mercer κατέχει τα σκήπτρα της πιο ακριβής πόλης παγκοσμίως μαζί με το Τόκιο. Παράλληλα δημιουργήθηκαν ψηλά κτίρια για τα ξένα στελέχη των εταιριών και παραγκουπόλεις περιμετρικά της πόλης για να φιλοξενηθούν οι ιθαγενείς.

Το πολιτικό σύστημα της χώρας όπως και οι δημόσιοι υπάλληλοι της είναι από τους πιο διεφθαρμένους της Αφρικής. Από τη μια πλευρά, τα υπέρογκα ποσά που αποδίδει η εκμετάλλευση πετρελαίου οδηγήθηκαν στη δημιουργία περιουσίας μιας κρατικιστικής ελίτ και από την άλλη οι υποδομές της χώρας παραμένουν σε τραγική κατάσταση.

Εύλογο είναι επομένως το ερώτημα εμείς με εξακριβωμένη κρατική διαφθορά υψηλότερη και από πολλά αφρικανικά κράτη, ποια πορεία θα ακολουθήσουμε; Είναι κάπως παράδοξο να προσπαθείς να γεμίσεις ένα σουρωτήρι με νερό, είναι απλά αδύνατον. Μια τέτοια εικόνα πρέπει να έχουμε για τα δημόσια ταμεία της χώρας μας. Ποιος θα μπορέσει να εγγυηθεί ότι τα χρήματα που θα εισρεύσουν στη χώρα θα δημιουργήσουν την πολυπόθητη ανάπτυξη που τόσο συχνά αναφέρεται στις μέρες της κρίσης.

Ταυτόχρονα οι σχέσεις μας με τους γείτονες δεν έχουν φτάσει σε σημείο που να επιτρέπουν τον ακριβή καθορισμό των ΑΟΖ και υπάρχει πάντοτε η απειλή casusbelliσε περίπτωση εκμετάλλευσης των πετρελαίων του Αιγαίου.

 Τέλος το ήδη υπάρχον πολιτικό σύστημα με την κρίση αξιών που περνάει δεν μπορεί να θεωρηθεί ικανό να διαχειριστεί ορθολογικά τον πλούτο που θα φέρει το πετρέλαιο.  Μήπως θα έπρεπε επομένως να βάλουμε πρώτα μια τάξη στα του οίκου μας και μετά με σχεδιασμό και ψυχραιμία να θέσουμε τα θεμέλια ανάπτυξης της χώρας δια μέσου της εκμετάλλευσης του ορυκτού της πλούτου;

Τα συμπεράσματα δικά σας.

ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ Δημήτριος / Νομικός-Οικονομολόγος

www.capital.gr