Οικονομική κρίση: Παράδεισος για τις πολυεθνικές

Η Google, το Facebook, η Nestle, η Coca-Cola, η General Motors κλπ είναι οι κυρίαρχοι των οικονομιών και της ζωής του πλανήτη γη. Με αυτόν τον τίτλο στην πρώτη σελίδα κυκλοφόρησε το Γαλλικό περιοδικό “Le Nouvel Observateur” και για να είμαστε πιο ακριβείς ο τίτλος είναι: “Οι πραγματικοί κυρίαρχοι του κόσμου: πώς οι πολυεθνικές κυβερνούν την ζωή μας” Η παγκοσμιοποίηση δημιούργησε...

– όπως ήταν κι ο σκοπός της- νέες υπερδυνάμεις, πολυεθνικές εταιρείες που επιβάλλουν τη νομοθεσία τους κατά αφελών ή συνενόχων κυβερνήσεων.

«Αυτό που είναι καλό για την General Motors είναι καλό και για την Αμερική», δήλωσε το 1953 ο CharlesWilson, διευθύνων σύμβουλος της αυτοκινητοβιομηχανίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και τη δεκαετία του 1970, «οι πολυεθνικές έχουν σχεδιαστεί ως ένα όργανο εξουσίας της χώρας καταγωγής», δήλωσε ο οικονομολόγος Frederique Sachwald. Κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει εφεύρει έναν πιο σύγχρονο όρο για να περιγράψει αυτούς τους γίγαντες της χρηματοδότησης, της βιομηχανίας και των υπηρεσιών που κατά τα έτη 1980 και 1990, έγιναν η αιχμή του δόρατος της παγκόσμιας οικονομίας.

Από τότε, το τοπίο έχει αλλάξει δραματικά.. Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν γίνει μεγάλες δυνάμεις δικαιωματικά. Από το 2000, από τις 100 μεγαλύτερες οικονομίες, οι 55 ήταν πολυεθνικές εταιρείες, σύμφωνα με τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD). Σήμερα, η χρηματιστηριακή αξία του υπ αριθμόν ένα, της Exxon Mobil, είναι στην κατηγορία μεταξύ του ΑΕΠ της Αυστρίας και του Βελγίου!
Αυτοί οι γίγαντες με διεθνή οικονομική παρουσία έχουν αποκτήσει υπέρμετρη δύναμη για την καθημερινή μας ζωή. Είναι αυτοί που υπαγορεύουν τις κινήσεις και τις αντίστοιχες τιμές του κεφαλαίου και της εργασίας. Αυτοί που επηρεάζουν ότι τρώμε και ότι αναπνέουμε .

Εν μέσω πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών διαδηλώσεων οι οποίες επεκτείνονται από τον αραβικό κόσμο και την Ευρώπη και φτάνουν μέχρι τη Wall Street. Εν μέσω οικονομικής κρίσης η οποία έχει ως επίκεντρο την Ευρωζώνη και επεκτείνεται και στον υπόλοιπο πλανήτη, το ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας, δημοσιοποίησε μια ανάλυση για τις σχέσεις μεταξύ 43.000 πολυεθνικών εταιρειών. Στην έρευνα αυτή εντοπίζεται μια μικρή ομάδα που αποτελείται κυρίως από τράπεζες, η οποία φαίνεται πως έχει στα «χέρια» της την εξουσία της παγκόσμιας οικονομίας.

Η ομάδα της Ζυρίχης απομόνωσε από 37 εκατομμύρια εταιρείες 43,060 πολυεθνικές και τις τους μετόχους που τις συνδέουν. Έπειτα κατασκεύασε ένα μοντέλο από το οποίο προκύπτει πώς κάποιες εταιρείες ελέγχουν κάποιες άλλες μέσω των μετοχών που κατέχουν σε αυτές, καθώς και τα λειτουργικά έσοδα κάθε μιας, για να χαρτογραφήσουν τη δομή της οικονομικής εξουσίας.
Η μελέτη συνδύασε γνωστά μαθηματικά μοντέλα με σφαιρικά εταιρικά δεδομένα για να χαρτογραφήσει σε ποιον ανήκουν οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, πράγμα που μέχρι τώρα ήταν σχεδόν αδύνατο.

Σύμφωνα λοιπόν με τη μελέτη,1.318 υπάρχουν εταιρείες με αλληλοσυνδεόμενες ιδιοκτησίες. Καθεμιά από αυτές τις 1.318 εταιρείες έχει δεσμούς με δύο ή τρεις άλλες επιχειρήσεις και κατά μέσο όρο αυτές συνδέονται με 20 ακόμη. Επιπλέον, αν και αντιπροσωπεύουν το 20% των παγκόσμιων λειτουργικών εσόδων, αυτές οι 1.318 εμφανίζονται να κατέχουν συνολικά μέσω των μετοχών τους την πλειοψηφία των κορυφαίων στο είδος τους εταιρειών και των βιομηχανιών, που αντιπροσωπεύουν ένα επιπλέον 60% των παγκόσμιων εσόδων. Έτσι λοιπόν, με περαιτέρω ανάλυση προκύπτει ότι στην κορυφή της «πυραμίδας» βρίσκονται μόλις 147 εταιρείες που συνδέονται ακόμη πιο στενά μεταξύ τους.«Στην πραγματικότητα λιγότερο από το 1% των εταιρειών ήταν σε θέση να ελέγχουν το 40% του συνολικού δικτύου», λέει ο Τζέιμς Γκλατφέλντερ, του Ελβετικού Ινστιτούτου.

Και στην Ελλάδα, βοηθάμε αυτές τις εταιρείες, πνίγοντας τις ελληνικές επιχειρήσεις

Εδώ και πολύ καιρό στην Ελλάδα, λόγω της κρίσης οι κυβερνήσεις παίρνουν ένα σωρό μέτρα, προκειμένου να έλθει η περιβόητη ανάπτυξη. Η κύρια κατεύθυνση αυτών των μέτρων, δεν είναι άλλη παρά αυτή της μείωσης του μισθολογικού κόστους, δηλαδή η “κινεζοποίηση” της χώρας μας. Τι σκοπό έχει όμως αυτή; Πέφτουν μήπως και οι τιμές για τους Έλληνες καταναλωτές;
Σύμφωνα με την ανάλυση των στοιχείων από το Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ ένα στοιχείο που προκύπτει ει η μικρή επίπτωση του μισθολογικού κόστους στην εξέλιξη του επιπέδου των τιμών.

Οι μεγάλες εμπορικές επιχειρήσεις, οι οποίες συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο αριθμό απασχολουμένων και το μισθολογικό κόστος αποτελεί ένα κρίσιμο στοιχείο στην διαμόρφωση των λειτουργικών τους εξόδων, δεν φαίνεται να έχουν μεταφέρει την ελάφρυνση αυτή από το κόστος εργασίας στις τιμές των προϊόντων που πωλούν.
Αντίθετα, οι πολύ μικρές επιχειρήσεις οι οποίες στην Ελλάδα, απασχολούν έως 4 άτομα και άρα το μισθολογικό κόστος δεν επηρεάζει τα οικονομικά μεγέθη της επιχείρησης σημαντικά, σύμφωνα με την ΕΣΕΕ έχουν προχωρήσει σε μειώσεις τιμών με σημαντικότερες στον κλάδο της ένδυσης και υπόδησης.

Ταυτόχρονα όπως σημειώνει η έρευνα της ΕΣΕΕ οι υψηλοί συντελεστές ΦΠΑ, οι ενδο-ομιλικές συναλλαγές πολυεθνικών και οι ανατιμήσεις στα τιμολόγια των ΔΕΚΟ είναι οι βασικοί λόγοι που συντηρούν τις τιμές σε υψηλά επίπεδα. Καθοριστικό ρόλο παίζουν επίσης οι ρήτρες απαγόρευσης παράλληλων εισαγωγών που επιβάλλουν στους λιανέμπορους οι πολυεθνικές αλλά και η αύξηση των μεταφορικών εξαιτίας των τιμών των καύσιμων από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης. Συγκεκριμένα όπως προκύπτει από την έρευνα του ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ το επίπεδο τιμών στην ελληνική αγορά προσδιορίζουν:

4 Οι υψηλοί συντελεστές ΦΠΑ. Στην Ελλάδα αυξήθηκαν οι συντελεστές ΦΠΑ και διαμορφώθηκαν στο επίπεδο του 13% και 23%, αρκετά υψηλότερα από την Ισπανία (οι αντίστοιχοι είναι 8% και 18%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (5% και 20%).
4Οι ενδοομιλικές συναλλαγές πολυεθνικών (transfer pricing), οι οποίες φουσκώνουν τις τιμές αλλά και το κόστος προκειμένου να αποφεύγουν τη φορολογία στην Ελλάδα.
4Οι ρήτρες απαγόρευσης παράλληλων εισαγωγών, ο εξαναγκασμός δηλαδή των λιανέμπορων να μην αγοράζουν από θυγατρικές των προμηθευτών τους σε άλλες χώρες όπου ενδεχομένως πωλούν φθηνότερα σε σχέση με την ελληνική αγορά.
4Οι στρεβλώσεις σε σχετικές με το εμπόριο αγορές όπως στις μεταφορές, εφοδιαστική αλυσίδα (logistics) κ.λπ., οι οποίες, εξαιτίας της ιδιομορφίας τους, εμποδίζουν τον ανταγωνισμό και συμβάλλουν στη διόγκωση των τελικών τιμών π.χ. απαγόρευση συνδυαστικών μεταφορών νωπών με άλλα προϊόντα.
4Οι πολεοδομικοί περιορισμοί στις προδιαγραφές κτηρίων που εμποδίζουν την πλήρη εκμετάλλευση των αποθηκευτικών χώρων και λοιπά, γραφειοκρατικού τύπου προσκόμματα, π.χ. η δυνατότητα προμήθειας φθηνότερων μεν καυσίμων από το εξωτερικό αλλά υπό την αυστηρή προϋπόθεση της ύπαρξης δεξαμενών αποθήκευσης για χρονικό διάστημα 60 ημερών.
 4Η ολιγοπωλιακή διάρθρωση της αγοράς χονδρικού και λιανικού εμπορίου με διάφορες μυστικές συμφωνίες δημιουργούν τα γνωστά και άγνωστα «καρτέλ
4Η διατήρηση υψηλών περιθωρίων κέρδους σε τμήμα της εγχώριας αγοράς παρά την ύφεση.
4Η μεγάλη εξάρτηση από τις διακυμάνσεις των διεθνών τιμών πετρελαίου, με επιβάρυνση στην τελική τιμή σε σειρά προϊόντων όπου τα καύσιμα χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη έχουν αυξήσει το κατά μονάδα κόστος καθώς έχουν εκτινάξει και το κόστος των μεταφορών.
4Οι βραχυπρόθεσμες εκπτώσεις και προσφορές που λειτουργούν περισσότερο ελκυστικά για τους καταναλωτές παρά οι μόνιμα χαμηλές τιμές καθώς και η εσφαλμένη επιλογή των ταχέως και βραδέως κινούμενων εμπορευμάτων, που οδηγεί σε λάθος υπολογισμό αντικατάστασης (stock replacement) και σωστού ποσοστού κέρδους.
4Το γεγονός ότι η πτώση του μισθολογικού κόστους αλλά και του κόστους μίσθωσης επαγγελματικής στέγης (ενοίκια) αντισταθμίστηκε πλήρως αφενός από τους αναδρομικούς φόρους, έκτακτες εισφορές και τις αυξήσεις στους λογαριασμούς των ΔΕΚΟ και αφετέρου από την άνοδο των επιτοκίων δανεισμού των επιχειρήσεων από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα
4Η παύση των πιστώσεων που επιβλήθηκε στις ελληνικές εισαγωγικές επιχειρήσεις από τους προμηθευτές τους στο εξωτερικό, λόγω της έλλειψης αξιοπιστίας της χώρας μας (country risk), υποχρεώνοντάς τις στην ουσία να επωμίζονται εξολοκλήρου και της μετρητοίς το κόστος αγοράς πριν την παραλαβή εμπορευμάτων.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Τίποτε άλλο παρά το ότι η ελληνική κυβέρνηση λειτουργεί ως “πράκτορας” των πολυεθνικών εταιρειών, συμπιέζοντας για χάρη τους τις ελληνικές μικρότερες επιχειρήσεις. Όπως ακριβώς εξαφανίστηκαν τα μανάβικα, λόγω των σούπερ μάρκετ, έτσι θα εξαφανιστούν όλες οι μικρές ελληνικές επιχειρήσεις.

Δημήτρης Παπαγεωργίου

www.elora.gr