Η Ευρώπη υπέκυψε στα συμφέροντα

Την ίδια ώρα που στη χώρα µας έχει τεθεί πλέον επί τάπητος το θέµα της εκµετάλλευσης των υδρογονανθράκων µε τις υπεράκτιες εξορύξεις φυσικού αερίου και πετρελαίου, η Ευρώπη των 27 έχασε µια ακόµα ευκαιρία να ορίσει ένα αυστηρό νοµοθετικό πλαίσιο για τη διαφύλαξη των πολιτών, του περιβάλλοντος αλλά και κρίσιµων οικονοµικών δραστηριοτήτων που επηρεάζονται από ατυχήµατα όπως η διαρροή πετρελαίου.

Και έχασε την ευκαιρία η Ε.Ε., αφού η...
αναθεώρηση της ισχύουσας ευρωπαϊκής νοµοθεσίας, που ξεκίνησε το 2010 µε αφορµή το τροµερό δυστύχηµα που είχε σηµειωθεί την ίδια χρονιά στην πλατφόρµα γεώτρησης Deepwater Horizon στον Κόλπο του Μεξικού, κάνει ένα βήµα εµπρός και δυο βήµατα πίσω κάτω από τις ισχυρές πιέσεις του πανίσχυρου πετρελαϊκού λόµπι.
 Το «Πράσινο Ποντίκι» ζήτησε από το ∆ίκτυο Μεσόγειος SOS και τις ∆ήµητρα Σπαθαρίδου, Ναταλία Ρουµελιώτη να «ακτινογραφήσουν» τα θετικά και τα αρνητικά της πολιτικής συµφωνίας που επετεύχθη στα τέλη Φεβρουαρίου στην Ε.Ε.
Τα θετικά
Όπως µας εξήγησε η ∆ήµητρα Σπαθαρίδου, στα θετικά της πολιτικής συµφωνίας, που προέκυψε στις 21 Φλεβάρη, είναι το γεγονός ότι οι φορείς εκµετάλλευσης καθίστανται υπεύθυνοι όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζηµιάς και υποχρεώνονται να είναι σε θέση να καλύψουν τις δαπάνες αποκατάστασης. «Επιπλέον, καµία εγκατάσταση δεν µπορεί να λειτουργήσει εάν πρώτα δεν αξιολογηθεί και εγκριθεί από µια ανεξάρτητη εθνική Αρχή τόσο η Έκθεση περί Μεγάλων Κινδύνων, στην οποία θα γίνεται αναφορά και στους τρόπους πρόληψης, όσο και το εσωτερικό σχέδιο αντιµετώπισης έκτακτων αναγκών» επισηµαίνει η ∆ήµητρα Σπαθαρίδου.
Όσον αφορά το φλέγον ζήτηµα της Αρκτικής και της προστασίας της περιοχής από την πετρελαϊκή ρύπανση, η Οδηγία καλεί τα κράτη - µέλη που ανήκουν στο Αρκτικό Συµβούλιο να προωθήσουν τα υψηλότερα πρότυπα περιβαλλοντικής ασφάλειας. Ταυτόχρονα, γίνεται µνεία στην υποχρέωση των φορέων εκµετάλλευσης να εγγυώνται την ασφάλεια και αποτελεσµατικότητα των λειτουργιών υπό όλες τις προβλέψιµες συνθήκες. Στις θετικές εξελίξεις περιλαµβάνεται και η απόφαση της προσχώρησης τον περασµένο ∆εκέµβριο της Ε.Ε. στο Πρωτόκολλο της Σύµβασης της Βαρκελώνης, που σχετίζεται µε «την προστασία της Μεσογείου από ρύπανση που προέρχεται από την εξερεύνηση και εκµετάλλευση της υφαλοκρηπίδας και του βυθού και του υπεδάφους του».
Τα αρνητικά
Τα θετικά βήµατα στην ουσία, όµως, όπως µας επισήµανε η Ναταλία Ρουµελιώτη, αιωρούνται και ουσιαστικά το αποτέλεσµα της πολιτικής συµφωνίας είναι εν ολίγοις απογοητευτικό. Σύµφωνα µε το ∆ίκτυο Μεσόγειος SOS, τα αρνητικά σηµεία είναι έξι, και συγκεκριµένα:
♦ Το νοµικό εργαλείο που προκρίνεται είναι Οδηγία και όχι Κανονισµός, όπως είχε αρχικά προταθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, µε αποτέλεσµα να αφήνεται στη διακριτική ευχέρεια των κρατών - µελών η επιλογή του τρόπου υλοποίησης και έτσι πάλι δεν καταλήγουµε σε ένα ενιαίο και δεσµευτικό ευρωπαϊκό πλαίσιο. Επιπλέον, ένας Κανονισµός, αφού τεθεί σε ισχύ, εφαρµόζεται άµεσα στο εθνικό δίκαιο των κρατών - µελών, ενώ µια Οδηγία, για να εφαρµοστεί, πρέπει να ενσωµατωθεί πρώτα στην εθνική νοµοθεσία της χώρας, κάτι που συχνά σηµαίνει και σηµαντικές χρονικές καθυστερήσεις (πρακτική όχι άγνωστη για την Ελλάδα).
♦ ∆εν διασαφηνίζεται ο τρόπος, µε τον οποίο οι πετρελαϊκές εταιρείες θα αποδεικνύουν πως διαθέτουν επαρκείς οικονοµικούς πόρους για την κάλυψη των δαπανών περιβαλλοντικής αποκατάστασης.
♦ ∆εν προβλέπονται αποζηµιώσεις για τον αλιευτικό και τουριστικό κλάδο που µοιραία θα πληγούν σε περίπτωση ατυχήµατος.
♦ ∆εν ενδυναµώνεται / αναβαθµίζεται ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Οργανισµού για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA). Αξιοσηµείωτο είναι και το γεγονός πως η υποχρέωση των φορέων εκμετάλλευσης που έχουν ως έδρα τους την Ε.Ε. περιορίζεται εντός των υδάτων της Ένωσης, ανεξαρτήτως του πού δραστηριοποιούνται, επιτρέποντας έτσι ουσιαστικά στις εταιρείες να τηρούν δυο μέτρα και δυο σταθμά και να εφαρμόζουν χαμηλότερα πρότυπα σε τρίτες χώρες.
* Το νέο νομοθετικό πλαίσιο επικεντρώνεται στον κίνδυνο να συμβεί ένα «μεγάλο» ατύχημα, την ίδια στιγμή που κίνδυνοι για το φυσικό περιβάλλον και τις ανθρώπινες κοινωνίες διαπιστώνονται σε όλη την παραγωγική διαδικασία.
*Δεν γίνεται κανένας λόγος για απαγόρευση των εξορύξεων στην Αρκτική.
Ευάλωτη η Μεσόγειος
Η αλήθεια είναι ότι κάθε ευρωπαϊκή νομοθεσία είναι το αποτέλεσμα διαβούλευσης και συμβιβασμού μεταξύ όλων των Ευρωπαίων εταίρων. Όπως επισημαίνουν, όμως, οι Δήμητρα Σπαθαρίδου και Ναταλία Ρουμελιώτη, εκ μέρους του Δικτύου Μεσόγειος SOS, «το γεγονός, για παράδειγμα, πως η νέα συμφωνία αποτυγχάνει να εξασφαλίσει την πλήρη οικονομική ευθύνη των φορέων εκμετάλλευσης για ζημιές που προκαλούνται από ατυχήματα, προκαλεί εύλογα ερωτηματικά για το κατά πόσο εξυπηρετεί τους Ευρωπαίους πολίτες. Δυστυχώς, η Ε.Ε. χάνει την ευκαιρία να δημιουργήσει το απαραίτητο αυστηρό και εναρμονισμένο κανονιστικό πλαίσιο και επιτρέπει στις πετρελαϊκές εταιρείες να συνεχίσουν τη δραστηριοποίησή τους, σε βάρος των πολιτών, της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος».
Το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο για τη Μεσόγειο, μια και πρόκειται για μια ημίκλειστη θάλασσα, με αργούς ρυθμούς ανανέωσης των υδάτων της. Επιπλέον, όπως επισημαίνουν οι Δήμητρα Σπαθαρίδου και Ναταλία Ρουμελιώτη, οι έντονες ανθρωπογενείς πιέσεις έχουν δημιουργήσει, και συνεχίζουν να δημιουργούν, μια σειρά σοβαρών περιβαλλοντικών και κοινωνικo-οικονομικών προβλημάτων, τα οποία χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης. Δυστυχώς, αντί να δοθεί προτεραιότητα στην επίλυση αυτών των κρίσιμων και γνωστών ζητημάτων, που επηρεάζουν άμεσα τη ζωή στη Μεσόγειο, γίνονται επιλογές που μόνο καταστροφικές συνέπειες μπορούν να έχουν για το θαλάσσιο περιβάλλον και τον ίδιο τον άνθρωπο.
Όπως επισημαίνει το Δίκτυο Μεσόγειος SOS, με δεδομένες τόσο τις πολύπλευρες δυσμενείς επιπτώσεις που συνδέονται με τις υπεράκτιες εξορύξεις όσο και τον πεπερασμένο χαρακτήρα των ορυκτών καυσίμων, είναι άμεση η ανάγκη οι εθνικές κυβερνήσεις να σταματήσουν να βασίζουν το μέλλον στο ίδιο αυτοκαταστροφικό και αδιέξοδο ενεργειακό μοντέλο και αντ’ αυτού να υιοθετήσουν μέτρα για τη σταδιακή απεξάρτηση από αυτά. Παράλληλα, οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούν να κάνουν ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός, υποστηρίζοντας βιώσιμες λύσεις, που να στηρίζονται στην αλλαγή της παραγωγικής διαδικασίας σε σχέση με την ενέργεια, την αλλαγή και δημιουργία λιγότερο ενεργοβόρων μεταφορικών μέσων, την εξοικονόμηση ενέργειας και, τέλος, την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

 topontiki.gr