Ευρώπη,Τουρκία,Αραβικός κόσμος στην νέα εποχ

Για πολλά χρόνια, οι αναλυτές της στρατηγικής διαφωνούσαν για το αν η Τουρκία θα αποτελέσει ή όχι γέφυρα μεταξύ της χριστιανικής Ευρώπης και της αραβικής, μουσουλμανικής Μέσης Ανατολής. Αν εντάσσονταν στην ΕΕ, θα ήταν όντως μια γέφυρα, που ενώνει δυο κόσμους. Αν όχι, θα ήταν μια χαράδρα. Σήμερα, η Τουρκία δεν είναι...
ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Είναι μάλλον ένα νησί, μιας σχετικής σταθερότητας μεταξύ δυο μεγάλων γεωπολιτικών συστημάτων, που όμως αρχίζουν να ραγίζουν διαχωριζόμενα. Μεταξύ της ευρωζώνης, που δημιουργήθηκε μετά τον ψυχρό πόλεμο, και του αραβικού συστήματος κρατών, που δημιουργήθηκε μετά τον Α‘ΠΠ.
Οι εντάσεις είναι πολλές, και συμπεριλαμβάνουν τις δολοφονίες που διαπράττει η μαφιόζικη οικογένεια Άσαντ στη Συρία, έως τον ξυλοδαρμό μιας αριστερής βουλευτού, από ακροδεξιό συνάδελφό της ζωντανά στην ελληνική τηλεόραση. Το νησί που λέγεται Τουρκία, αποτελεί το καλύτερο σημείο από όπου μπορεί κανείς να παρατηρήσει τους δυο αυτούς κόσμους. Στη Δύση βλέπεις την ισχυρή νομισματική ένωση να γονατίζει, επειδή οι ηγέτες της βιάστηκαν να πάνε σε κοινό νόμισμα, χωρίς το ανάλογο σύστημα διακυβέρνησής.
Από την άλλη, βλέπεις έναν αραβικό κόσμο που γονατίζει κάτω από το βάρος της παρακμής του, με ηγέτες που ποτέ δεν προσπάθησαν να προσαρμοστούν στον νέο κόσμο που προέκυψε με την παγκοσμιοποίηση. Η Ευρώπη απέτυχε να προσαρμοστεί, και έτσι σήμερα το κοινό νόμισμα απειλεί με ύφεση ολόκληρο τον κόσμο. Οι Σύριοι απέτυχαν να χτίσουν μια Συρία, οι Αιγύπτιοι μια Αίγυπτο, οι Λίβυοι μια Λιβύη, κ.ο.κ. Και όσο διαλύονται αυτές οι χώρες, τόσο παραμονεύει ο κίνδυνος να μην μπορούν ποτέ να επανασυνδεθούν. Για να το πούμε απλά, το ευρωπαϊκό πείραμα απέτυχε, και τώρα η Ευρώπη επανέρχεται στο παλιό σύστημα που βασίζονταν στα επί μέρους κράτη.
Κάτι ανάλογο συνέβη και στον αραβικό κόσμο, με πολλές χώρες να οπισθοδρομούν σε σέχτες, φυλές, περιοχές και φατρίες.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο απέτυχε επειδή τα κράτη δεν ήταν έτοιμα να παραχωρήσουν μέρος της εθνικής τους κυριαρχίας σε μια κεντρική αρχή, που θα εξασφάλιζε την απαραίτητη κοινή δημοσιονομική πολιτική.
Στον αραβικό κόσμο, το εθνικό πείραμα επίσης απέτυχε, κυρίως επειδή το παλιό σύστημα φατριών και φυλών, δεν μπόρεσε ποτέ να αποκτήσει εθνική συνείδηση μέσα στα όρια των τεχνητών συνόρων που δημιούργησαν οι αποικιοκρατικές δυνάμεις.
Έτσι, η σημερινή ΕΕ έχει πολλούς πολίτες, αλλά δεν έχει μια υπερεθνική αρχή που θα ασκεί την οικονομική εξουσία. Ο αραβικός κόσμος από την πλευρά του, έχει πολλά εθνικά κράτη, αλλά ελάχιστους πολίτες υπηκόους. Στην Υεμένη, στην Συρία, στο Μπαχρέιν, στην Λιβύη και στο Ιράκ, υπάρχει πάντα μια σέχτα, ή μια φυλή, που κυριαρχεί δια της δύναμης και όχι επειδή υπάρχει ένα συμφωνημένο κοινωνικό και εθνικό συμβόλαιο. Στην Αίγυπτο και στην Τυνησία, όπου η κοινωνία είναι πιο ομογενοποιημένη, οι πιθανότητες της μετάβασης προς μια πιο πολιτικά συναινετική κοινωνία είναι αυξημένες.
Για να είμαστε όμως δίκαιοι, στα κράτη αυτά (Λιβύη, Υεμένη, κλπ) πολλοί κάτοικοι, ειδικά οι νέοι, θέλουν να είναι πολίτες. Θέλουν να ζουν σε ένα κράτος όπου υπάρχουν δικαιώματα, υποχρεώσεις και κόμματα. Δεν διαθέτουν όμως την ηγεσία, ή την μορφωμένη μεσαία τάξη που πρέπει να υφίσταται σε τέτοιες περιπτώσεις.
Ένα ερώτημα που θα απασχολήσει τους πολιτικούς του μέλλοντος είναι το πώς έγινε και κατέρρευσαν συγχρόνως τα δυο αυτά μεγάλα γεωπολιτικά συστήματα; Μάλλον η απάντηση είναι ο συνδυασμός της παγκοσμιοποίησης, με την επανάσταση στην πληροφορική, ο οποίος συνέδεσε οριστικά και σε μεγάλο βαθμό τον κόσμο. Στον αραβικό κόσμο, αυτή η εξέλιξη επέτρεψε στους νέους να δουν πόσο πίσω είναι, με το ανάλογο άγχος που αυτό τους δημιουργεί, ενώ  παράλληλα τους επέτρεψε να επικοινωνούν και να ψάχνουν τρόπους να ανατρέψουν αυτή την οπισθοδρόμηση, ανοίγοντας διάπλατα τις κοινωνίες τους. Στην Ευρώπη, αυτή η νέα διασυνδεσιμότητα έφερε στο φως την μη ανταγωνιστικότητα ορισμένων οικονομιών και το γεγονός του κατά πόσο είχαν ανεξαρτητοποιηθεί.
Πρόκειται για έναν θανατηφόρο συνδυασμό. Όταν έχεις κράτη με τόσο διαφορετικές κουλτούρες, να διασυνδέονται τόσο στενά, με  κοινό νόμισμα, αλλά διαφορετική εργασιακή ηθική, με διαφορετικά όρια συνταξιοδότησης και διαφορετική δημοσιονομική πειθαρχία, τότε καταλήγεις σε διαμάχες μεταξύ των Γερμανών και των Ελλήνων εργαζομένων.
Στην περίπτωση της Αμερικής, το ελαστικό ομοσπονδιακό σύστημα είναι θεωρητικά κατάλληλα προσαρμοσμένο για να ευημερήσει σε έναν συνδεδεμένο κόσμο, με την προϋπόθεση να μπουν σε τάξη τα μακροοικονομικά ζητήματα και να βελτιωθεί η εκπαίδευση.
Η Αμερική θα πρέπει να είναι η σημερινή νήσος της σταθερότητας, αλλά δεν είναι. Όπως μου είπε κάποιο στέλεχος της χρηματαγοράς, «απλά είμαστε το πιο καθαρό άπλυτο πουκάμισο…».

 www.elkeda.gr