Μαύρο ντόμινο για τον τουρισμό

Η τρομοκρατική επικοινωνιακή επίθε­ση κατά της Ελλάδας οδήγησε ήδη σε ακύρωση 2.500.000 κρατήσεων, με κατακόρυφη πτώση σε αφίξεις και ναυλώσεις από τους ξένους. Την ίδια ώρα οι νεό­πτωχοι Έλληνες δεν μπορούν να επωφεληθούν ούτε από τις προσφορές των 50 ευρώ για διαμο­νή σε πεντάστερα ξενοδοχεία!
Το τεστ του τριημέρου του Αγίου Πνεύματος ήταν...
πραγματικά ό,τι χειρότερο για τον ελληνικό τουρισμό. Ξενοδόχοι και επαγγελματίες του του­ρισμού έκαναν ό,τι μπορούσαν για να προσελκύ­σουν τον κόσμο στα ξενοδοχεία, που σε πολλές περιπτώσεις έμειναν άδεια. Μεγάλες μονάδες στην Κρήτη και τη Ρόδο έβγαλαν προσφορές με 120 και 140 ευρώ το βράδυ για σούπερ λουξ δωμάτια. Κι άλλες στην Πελοπόννησο μοίρασαν προσφορές ακόμη και στα 50 ευρώ το κεφάλι, τη βραδιά, για σουίτες που κάποτε ενοικιάζονταν στους Έλληνες αντί 400 ευρώ τη μέρα.
Οι Έλληνες δεν μάσησαν όμως. Δεν είναι (μό­νο) ότι μόνιμα νιώθουν προδομένοι απέναντι στους ξένους τουρίστες. Οι Έλληνες ξέρουν χρόνια τώ­ρα ότι οι ξενοδόχοι κλείνουν από τον χειμώνα τα δωμάτια προσφέροντας γη και ύδωρ στα πρακτορεία,  και μετά περιμέ­νουν τους Έλληνες για να βγάλουν τα κέρδη. Κάπως έτσι, ένας Έλληνας πλη­ρώνει διπλά και τριπλά το δωμάτιό του σε σχέση με τον Άγγλο ή τον Γερμανό.
Το κακό απ’ ό,τι φαίνεται, όμως, εί­ναι ότι φέτος η ελληνική τουριστι­κή βιομηχανία θα δει την πλάτη τόσο των ξένων όσο και των Ελλή­νων. Των ξένων επειδή δεν θα εν­διαφερθούν (ή θα φοβηθούν) να έρθουν στη χώρα μας και των Ελλήνων επειδή η φορολογική αφαίμαξη δεν έχει αφήσει χρήμα για διακοπές. Και ας είναι βέβαιοι όσοι ασχολούνται με τον τουρισμό ότι, πλην με­ρικών φωτεινών (αλλά υπαρκτών) εξαιρέσεων, όσοι Έλληνες έχουν ακόμη χρήμα θα προτιμή­σουν να το δώσουν σε κάποια άλλη χώρα, όπου οι υπηρεσίες είναι καλύτερες για το αντίτιμο…
Όσοι αμφιβάλλουν για τα πιο πάνω, ας ρίξουν μια ματιά στα δεδομένα του τριημέρου του Αγί­ου Πνεύματος. Σημαντικοί προορισμοί, όπως τα Χανιά και η Κέρκυρα, έψαχναν με το… κιάλι τους τουρίστες σαν να ήταν… αρχές Μαΐου. Κι όμως, ήταν η πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου. Η Πελοπόν­νησος καταγράφει ήδη μείωση κρατήσεων πάνω από 50% σε σχέση με πέρυσι, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η Μαγνησία (Πήλιο), ένας καθαρά παραδοσιακός προορισμός για αποδρά­σεις τριημέρου. Αποκαρδιωτική ήταν και η εικό­να για τη Μύκονο, αν και οι ξενοδόχοι απέφυ­γαν να δώσουν ακριβή ποσοστά της μείωσης των κρατήσεων. Εάν σε αυτά προσθέσουμε τις απώ­λειες από τις προσφερόμενες τιμές των ξενοδοχείων (τα συμβατικά δωμάτια ξεκινούν ακόμη και από 20 ευρώ), τότε το πρόβλημα μπερδεύεται και για πολλούς εξελίσσεται σε ζήτημα επιβίωσης. Απολογιστικά, στην πρώτη «απόδραση» πριν από το καλοκαίρι των Ελλήνων τα περισσότερα ξενοδοχεία έγραψαν μείωση από 40 έως και 70% στις κρατήσεις. Και οι προσφο­ρές, έστω και κάτω του επιχειρηματι­κού κόστους, δεν απέδωσαν καθώς δεν υπάρχουν πελάτες που να διαθέ­τουν πορτοφόλι για… πολυτέλειες. Οι Έλληνες, φοβούμενοι την «επόμενη ημέρα», δεν βάζουν το χέρι στις τσέ­πες τους.
Το πρόβλημα είναι κοινό τόσο για τους μικρούς όσο και για τους μεγάλους ξενοδόχους, εάν λάβουμε υπ’ όψιν ότι την προηγούμενη εβδομάδα έβαλε λουκέ­το ένα ακόμη μεγάλο ξενοδοχείο (το 20ό για την ακρίβεια) στην Αθήνα. Το γιατί, δεν είναι ιδιαίτερα περίεργο: οι αναλύσεις που χρησιμοποιούν οι ξενο­δόχοι για να κατατάξουν μια πόλη, με παραμέτρους το τι πληρώνει κανείς γι’ αυτό που παίρνει πίσω (σχέση κόστους προς απόλαυση), βάζουν την ελληνική πρωτεύουσα σε μια από τις χειρότερες θέσεις. Και αυτό όχι γιατί ο τουρίστας δεν έχει… λαμβάνειν, αφού κάτι έχει να λάβει, απλώς το λαμβάνειν είναι πο­λύ ακριβό!
Θέλετε και την απόδειξη; Ιδού: Τα στοιχεία της Ένωσης Ξενοδόχων Αθη­νών - Αττικής (ΕΞΑ-Α) για το τετράμηνο Ιανουαρίου - Απριλίου 2012 δείχνουν ότι η Αθήνα έχει τις μεγαλύτερες απώ­λειες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με την πτώση σε πληρότητες να αγγίζει το 13% (46,9%), τη μέση τιμή δωματίου να μειώνεται κατά 5,7% (87,84 ευρώ) και τη μείωση στο έσοδο ανά διαθέσι­μο δωμάτιο να φθάνει το 18,7% (41,22 ευρώ). Ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενο­δόχων Αθηνών - Αττικής Αλέξανδρος Βασιλικός περιέγραψε γλαφυρά την κατάσταση: «Ο φετινός Μάιος είναι ο χειρότερος όλων των εποχών. Αν χα­θούν οι μήνες Ιούνιος, Σεπτέμβριος και Οκτώβριος, το 2012 θα αποβεί κα­ταστροφικό για τον τουρισμό της Αθή­νας».
Το πρόβλημα δεν εστιάζεται, όμως, μόνο στην Αθήνα, ούτε αποκλειστικά στους ξένους. Το αντίθετο: Οι παραδο­σιακοί στυλοβάτες του τουρισμού, οι Έλληνες, είναι και αυτοί απλώς… από­ντες εξαιτίας της ένδειας. Οι τουριστι­κοί φορείς «είδαν» το πρόβλημα και σκέφτηκαν πως μία τονωτική ένεση για τον ελληνικό τουρισμό θα ήταν τα πα­κέτα προσφορών για τους Έλληνες, την περίοδο από Ιούνιο μέχρι 5 Ιουλίου και το διάστημα από 20 Αυγούστου μέχρι 10 Σεπτεμβρίου (που αρχίζουν τα σχο­λεία). Με τον τρόπο αυτό, θα μπορού­σαν να ισοσκελίσουν ένα μέρος των απωλειών από την ελληνική αγορά χω­ρίς να χάσουν, αφού οι τιμές προσφο­ράς θα ήταν ανάλογες με αυτές που δί­νουν στους tour operators. Όμως, υπάρ­χουν μεγαλοξενοδόχοι που αντιδρούν στην πρόταση αυτή, και επιμένουν να πουλάνε στους Έλληνες σε τιμές διπλά­σιες απ’ ό,τι στους ξένους τουρίστες… (Αυτά για να μην ξεχνιόμαστε).
Και κάπως έτσι, η βαριά (και πρακτι­κά η μόνη) ελληνική βιομηχανία δέχε­ται το ένα μετά το άλλο τα χτυπήματα της κρίσης. Μπορεί ως Έλληνες να πε­ριμένουμε αγωνιωδώς το αποτέλεσμα της κάλπης για να ξαναστήσουμε έστω και στοιχειωδώς τις παραμέτρους μιας ανάπτυξης, τα ξένα πρακτορεία, όμως, δεν περιμένουν.

Από το Σύνταγμα
Οι ξένοι δημοσιογράφοι, σαν τα κο­ράκια, ακροβολισμένοι στην πλατεία Συντάγματος μεταδίδουν κάθε μέρα εικόνες από συγκεντρώσεις και επει­σόδια (που μπορεί να είναι μεμονωμέ­νες, αλλά στα ξένα μέσα λαμβάνουν μυθολογικές διαστάσεις), οι οποίες δι­αμορφώνουν μια εικόνα σαν κι αυτή της Αιγύπτου ή της Λιβύης την περίοδο της μεγάλης αραβικής αναταραχής. Κι όπως οι Έλληνες σταμάτησαν να πηγαί­νουν στην Αίγυπτο, έτσι και οι Ευρωπαί­οι σταμάτησαν να «κλείνουν» Ελλάδα.
Τα «μαντάτα» έχουν αρχίσει να έρχο­νται από την άνοιξη, αλλά τις τελευταί­ες εβδομάδες και ημέρες τα μηνύματα είναι πια αγωνιώδη και προοιωνίζονται ένα δυσοίωνο μέλλον για τον μόνο το­μέα της οικονομίας που φέρνει πλέον έσοδα. Οι προβλέψεις για τη φετινή τουριστική σεζόν άλλαξαν από θετικές σε αρνητικές, με τις κρατήσεις να παρουσιάζουν ήδη κατακόρυφη πτώση. Τις ημέρες που ακολούθησαν τις εκλο­γές του Μαΐου καταγράφηκε πτώση έως και 50% στον ρυθμό εισόδου νέων κρατήσεων στα συστήματα των ελληνι­κών ξενοδοχείων. Με δυο λόγια, από τις 110.000 κρατήσεις που γίνονταν καθημερινά για τον Μάιο, φέτος, λόγω των πολιτικών εξελίξεων, πραγματο­ποιούνται μόλις 50.000.
Τα επιμελητήρια προβλέπουν ότι η «ζημιά» σε επίπεδο κρατήσεων μόνο για τον Μάιο μπορεί να φτάσει σε «κό­στος» τα 1,7 εκατομμύρια λιγότερες κρατήσεις. Και βέβαια εάν η κατάστα­ση συνεχιστεί, η πτώση θα ξεπεράσει τις 2.000.000 ακυρώσεις, με τη συνο­λική μείωση έτους ίσως να φτάνει τα 2.500.000 ή και 3.000.000 άτομα (λιγότερα). Δεν χρειάζεται να έχει κανείς πτυχίο οικονομικών για να καταλάβει τι σημαίνει αυτό για μια χώρα για την οποία ο τουρισμός παράγει το 17% του ΑΕΠ.
Οι τουριστικοί παράγοντες χτυπούν ήδη το καμπανάκι και προσπαθούν να βρουν λύσεις ώστε να ανακάμψει ο τουρισμός. Πριν από μερικές ημέρες ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων Ανδρέας Ανδρεάδης δήλωσε πως είναι ανησυ­χητικό το γεγονός ότι έχουν επανέλ­θει οι συζητήσεις των ξένων τουριστών για ευρώ ή δραχμή στη χώρα. Ο ίδιος σημείωνε ότι πριν από τις εκλογές η μείωση των κρατήσεων έφτανε έως 13%, αλλά με τάση να περιοριστεί σε μονοψήφιο ποσοστό. Μετά τις εκλο­γές, όμως, και με την ακυβερνησία να φαντάζει σαν ισχυρή προοπτική, η τά­ση έχει ανατραπεί και εξελίσσεται επι­κίνδυνα.
Δραματική πτώση παρουσιάζουν και οι ναυλώσεις στα ιστιοπλοϊκά και του­ριστικά σκάφη, παρότι οι τιμές τους έχουν μειωθεί. Στον τομέα αυτό η μεί­ωση κρατήσεων και ναυλώσεων έχει ξεπεράσει το 30%.

Κομμένα… φτερά
Η κρίση καταγράφεται και στα αε­ροδρόμια. Οι αεροπορικές εταιρείες πετούν με «κομμένα» φτερά στη χώρα μας, καθώς το τετράμηνο Ιανουαρίου - Απριλίου η επιβατική κίνηση εσωτερι­κού και εξωτερικού παρουσιάζει πτώ­ση 7% μεσοσταθμικά σε όλη τη χώρα.
Τις μεγαλύτερες απώλειες παρου­σιάζει το αεροδρόμιο της Αθήνας, το οποίο το τετράμηνο παρουσιάζει μεί­ωση 10,3% στη συνολική επιβατική κί­νηση με τους επιβάτες του εξωτερικού να παρουσιάζουν μείωση 12,7%! Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η μηνιαία πτώση της επιβατικής κίνησης δεν ανα­κόπηκε ούτε από την κίνηση του Απρι­λίου, όπου «μπήκαν» οι εκδρομείς του Πάσχα. Αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ πέ­ρυσι η μείωση της επιβατικής κίνησης αφορούσε το εσωτερικό δίκτυο, φέτος οι μεγάλες απώλειες σε πτήσεις αλλά και επιβάτες παρουσιάζονται στο δί­κτυο του εξωτερικού. Απόδειξη του ότι τα δημοσιεύματα και οι μεταδόσεις για έναν επικείμενο ελληνικό τραπεζι­κό πανικό έχουν κάνει καλά τη δουλειά τους…
Για το σύνολο των ελληνικών αερο­δρομίων η απώλεια (μείωση) επιβατών εσωτερικού δικτύου έφτασε στο τετρά­μηνο το 4,6% στις αφίξεις και το 5,8% στις αναχωρήσεις με την αντίστοιχη μείωση αεροσκαφών να ανέρχεται σε -6,8% σε σχέση με το αντίστοιχο διά­στημα του 2011. Όσον αφορά το δί­κτυο εξωτερικού, οι αφίξεις ήταν μειω­μένες κατά 7,4%, οι αναχωρήσεις κατά 5,7% και τα αεροσκάφη κατά 8,8%.
Η κίνηση καταγράφηκε περιορισμέ­νη και τον Μάιο (τα στατιστικά εκκρε­μούν), ενώ στελέχη της αγοράς εκτι­μούν ότι ο ερχόμενος χειμώνας θα είναι πολύ δύσκολος για τις αεροπο­ρικές μεταφορές, με τη χώρα μας να πλήττεται ήδη από αποχωρήσεις τριών εταιρειών και κυρίως τη διακοπή της απευθείας σύνδεσης της Αθήνας με Νέα Υόρκη, που γινόταν από την Delta Airlines. Η εταιρεία, όπως και η Singapore Airlines (που σταμάτησε τη σύνδε­ση με τη Σιγκαπούρη), διαπίστωσε πως απλά η γραμμή ήταν οικονομικά ασύμ­φορη...
Όπως και με την περίπτωση των ξε­νοδόχων, υπάρχουν και οι «αμετανό­ητοι». Δεν είναι τυχαίο ότι σχεδόν το σύνολο των εταιρειών που πραγματο­ποιούν πτήσεις από και προς το αερο­δρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» έχουν εκφράσει δυσαρέσκεια για τα ακρι­βά τέλη. Παρά τις εκκλήσεις, όμως, οι φόροι παραμένουν υψηλοί και κάνουν τον ΔΑΑ ένα από τα ακριβότερα αερο­δρόμια του κόσμου. Για να καταλάβετε τι εννοούμε, ένα εισιτήριο εσωτερικού προς Σαντορίνη επιβαρύνεται σχεδόν με 40 ευρώ φόρους! Και βέβαια η αε­ροπορική εταιρεία θα πρέπει να επιβιώ­σει με τα επιπρόσθετα, έχοντας να προ­σθέσει στο εισιτήριο την αναλογία των τοκοχρεολυσίων του αεροσκάφους, την αμοιβή του πληρώματος, το καύσι­μο και το πιθανό… κέρδος!
Κάπως έτσι, όμως, με ένα από τα ακριβότερα αεροδρόμια της Ευρώπης (κάτι που έρχεται να προστεθεί στην ακριβότερη πρωτεύουσα), τον Ιούνιο που καθορίζονται τα χειμερινά προ­γράμματα των εταιρειών θα σημειω­θούν και νέες αποχωρήσεις.

Εις την… Πόλη
Και το χειρότερο, πολλές εταιρείες θα αναζητή­σουν πρόσβαση στα ελληνικά νησιά από άλλες χώρες,  και κυρίως από το αε­ροδρόμιο της Κωνστα­ντινούπολης, το οποίο ζη­τά τους μισούς φόρους από τον ΔΑΑ. Σημειώνεται ότι η χρέωση ανά επιβάτη όσον αφορά τους φόρους αεροδρομίου είναι 43 ευρώ στην Αθήνα, ενώ στα υπό­λοιπα αεροδρόμια της χώρας είναι 15 ευρώ, τη στιγ­μή που στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη δεν ξε­περνά τα 21 ευρώ.
Με όλα αυτά, η επιβατική κίνηση του τετραμήνου Ιανουαρίου - Απριλίου στο αεροδρόμιο της Αθήνας διαμορφώθη­κε σε 3,49 εκατ. επιβάτες, μειωμένη κατά 10,3% σε σχέση με το 2011. Η δι­οίκηση του Διεθνούς Αερολιμένα Αθη­νών μπορεί ακόμη να προσπαθεί να εξωραΐσει την εικόνα και να αποδίδει τη μείωση αυτή στην επιδείνωση της κατά­στασης της ελληνικής οικονομίας (αλλά και στην αρνητική εικόνα της πρωτεύ­ουσας και της χώρας που έχουν οι ξένοι ταξιδιώτες), αλλά σύντομα θα πρέπει να κάνει και κάτι έμπρακτο, προτού οι φόροι περιορίσουν ακόμη περισσότερο την επιβατική κίνηση.
Απολογιστικά, η επιβατική κίνηση εσωτερικού παρουσίασε σχετικά περι­ορισμένη μείωση (-6,2%) με τις απώ­λειες να μειώνονται σταδιακά, κυρίως ως αποτέλεσμα συγκεκριμένων προ­σφορών και εκπτώσεων από τις αερο­πορικές εταιρείες. Αντίθετα, η διεθνής κίνηση σημείωσε σημαντικές απώλειες (-12,7%). Τον Μάρτιο οι απώλειες της επιβατικής κίνησης εξωτερικού έφτα­σαν το -15,6%, τη μεγαλύτερη απώλεια του τετραμήνου, η οποία βελτιώθηκε τον Απρίλιο σε -11,9%, ποσοστό που, ωστόσο, είναι ενισχυμένο από τους τα­ξιδιώτες του Πάσχα.
Την κατάσταση αυτή εκμεταλλεύο­νται με τον καλύτερο τρόπο οι ξένες εταιρείες χαμηλού κόστους (Raynair, Easyjet κ.λπ.), που πετούν δρομολόγια ναυλωμένα από ξένα πρα­κτορεία όχι στις βα­σικές εισόδους της χώρας (Αθήνα, Θεσ­σαλονίκη), αλλά στα νησιά ή και σε ακόμη φθηνότερους - σε ό,τι αφορά τα αεροπορικά τέ­λη - προορισμούς, όπως το Άκτιο και η Αγχίαλος ή ο Άραξος. Με τον τρόπο αυτόν δεν γλιτώνουν μόνο τέ­λη του δημοσίου, αλλά ανταγωνίζονται αθέμιτα και τις ελληνικές εταιρείες που έχουν αναγκαστικά έδρα το «Ελ. Βενιζέλος».
Τα αποτελέσματα που παρουσίασε για το πρώτο τρίμηνο του 2012 η μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία της χώρας, η Aegean, είναι απολύτως ενδεικτικά. Ο τζίρος της είχε οριακή μείωση 1%, με την επιβατική κίνηση να εμφανίζει πτώση 7%. Η εταιρεία εκτέλεσε 13% λιγότερες πτήσεις σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2011. Παρ’ όλα αυτά, όμως, το καθαρό αποτέλεσμα μετά από φόρους ήταν αρνητικό με ζημιές 25 εκατ. ευρώ σε σχέση με ζημιές 16,3 εκατ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2011. Στον αντίποδα η Ολυμπιακή, με άλλη στρατηγική, περιόρισε δραστικά το δίκτυό της (κόβοντας τα μακρινά δρομολόγια Λονδίνου, Παρισιού και Άμστερνταμ), αλλά με τον τρόπο αυτό κατάφερε να κρατήσει τις ζημιές στο επίπεδο των 5 εκατ. ευρώ τον χρόνο.

Πρόσω… αργάν
Ακόμη χειρότερη είναι η κατάσταση των ακτοπλοϊκών εταιρειών, για τις οποίες είναι αμφίβολο αν μπορούν να επιβιώσουν μέχρι τα τέλη της δεκαετίας, εφόσον συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση. Με την κίνηση να υφί­σταται τη γενικότερη πτώση της χώρας, οι ακτοπλόοι αποφάσισαν να αυξήσουν τα τι­μολόγια και να διατάξουν: πρόσω… αργάν. Δηλαδή τα πλοία να πηγαίνουν πιο σιγά, για να μην καίνε καύσιμο.
Με δυο λόγια τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια είναι φέτος αυξημένα τουλάχιστον κατά 5%. Το φτηνότερο εισιτήριο για Κυκλάδες (Πά­ρος) φτάνει στα 32 ευρώ, ενώ το ακριβότερο (για τη Σαντορίνη) αγγίζει τα 64,50 ευρώ. Φυσικά υπάρχει και φθηνότερο. Μπορείτε, λοιπόν, να φτάσετε στον ίδιο προορισμό με τα μισά χρήματα, αλλά στον διπλάσιο χρόνο με όρους ατμοπλοΐας του μεσοπολέμου. Ει­σιτήριο στα 30 ευρώ, αλλά με το ταξίδι να διαρκεί 11 ώρες! Δικαίως λοιπόν ο δήμαρχος Σύρου τόνιζε σε επιστολή του προς το υπουργείο Ανάπτυξης και Ναυτιλίας πως «οδηγούμαστε ολοταχώς σε συνθήκες οι οποίες επικρατούσαν πριν από 40 και 50 χρόνια. Ενδεικτικά αναφέρω», πρόσθεσε, «ως πα­ράδειγμα την ακτοπλοϊκή σύνδεση της Σύ­ρου με τον Πειραιά, όπου ο χρόνος ταξιδιού από 3 ώρες και 40 λεπτά έχει αυξηθεί σε 4 ώρες και 40 λεπτά. Σύμφωνα με ανακοίνω­ση της πλοιοκτήτριας εταιρείας που εξυπη­ρετεί τη γραμμή θα υπάρξει και νέα μείωση της ταχύτητας του πλοίου με παράλλη­λη αύξηση των ήδη ακριβών ακτοπλοϊκών εισιτηρίων».
Στα Δωδεκάνησα, βέβαια, εδώ και χρόνια το αεροσκάφος είναι πιο συμφέρον από το πλοίο. Το φτηνότερο one way εισιτήριο για Ρόδο (με διάρκεια ταξιδιού 28 ώρες και 55 λεπτά, ήτοι μια μερούλα και κάτι) είναι 43 ευρώ, ενώ για την Κω (10 ώρες) αγγίζει τα 51 ευρώ. Τιμές πολύ κοντά στα αεροπορικά εισιτήρια…

 topontiki.gr