Η πτώση του δικομματισμού

Από τον καιρό του Μεσοπολέμου και τα μετεμφυλιακά χρόνια έχουν να καταγράψουν τόσο χαμηλές εκλογικές επιδόσεις τα δύο κόμματα εξουσίας

Από τον καιρό του Μεσοπολέμου και την εποχή αμέσως μετά τον Εμφύλιο είχαν να μετρήσουν δύο κόμματα εξουσίας τόσο χαμηλά ποσοστά στις κάλπες. Ηταν οι εκλογές της 7ης Νοεμβρίου 1926 που για πρώτη φορά...
ίσχυσε η απλή αναλογική. Η δεσπόζουσα πολιτική μορφή της εποχής, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, δεν πήρε μέρος στην αναμέτρηση. Είχε αποσυρθεί στο Παρίσι.
Η Ενωση Φιλελευθέρων, υπό τους Γεώργιο Καφαντάρη και Ανδρέα Μιχαλακόπουλο, συγκέντρωσε 31,63%. Το Λαϊκό Κόμμα του Παναγή Τσαλδάρη περιορίστηκε στο 20,27%. Το άθροισμα των εκλογικών ποσοστών για τα δύο κόμματα συρρικνώθηκε, αλλά έφτασε στο 51,90%. Ελλείψει αυτοδυναμίας σχηματίστηκε η οικουμενική κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη, που έμεινε στην εξουσία μέχρι τις 4 Ιουλίου 1928.
Στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950 πάλι, τα δύο πρώτα κόμματα, το δεξιό Λαϊκό του Κωνσταντίνου Τσαλδάρη και το Φιλελεύθερο του Σοφοκλή Βενιζέλου, περιορίστηκαν στο 18,80% και το 17,24%, αντίστοιχα. Ομως, το Κέντρο εκπροσωπούσαν επίσης δύο κόμματα, η Εθνική Πολιτική Ενωση (ΕΠΕΚ) του Νικολάου Πλαστήρα και το Κόμμα του Γεωργίου Παπανδρέου. Οι τρεις κεντρώοι σχηματισμοί συγκέντρωσαν 44,35% και 136 από τις 250 έδρες που διέθετε τότε η Βουλή.

Μεταδικτατορικά, με εξαίρεση το 1997, ο δικομματισμός παρουσίασε τη χαμηλότερη επίδοση το 1996, όταν απέσπασε το 79,6% των ψήφων. Το ΠΑΣΟΚ, με νέο αρχηγό τον Κώστα Σημίτη, πήρε 41,88%. Η Νέα Δημοκρατία του Μιλτιάδη Εβερτ περιορίστηκε στο 38,12%. Γενικά ο δικομματισμός στις αναμετρήσεις της μεταπολίτευσης κινήθηκε πάνω από το 80%. Σε χαμηλότερα επίπεδα, εκτός από το 1996, περιστράφηκε το 2007 (79,94%) και το 2009 (77,39%). Οι υψηλότερες τιμές του μετρήθηκαν τον Νοέμβριο του 1989 (86,8%) και το 2000 (86,52%).
Ξεπέρασε το φράγμα του 36% η απόχη
Προσήλθε στην κάλπη το 64% των ψηφοφόρων
Το μεγαλύτερο ποσοστό αποχής στη μεταδικτατορική περίοδο αποτυπώθηκε στις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου 2009. Εφτασε το 29%.
Ομως το ρεκόρ αποχής κατέχουν οι προηγούμενες ευρωεκλογές, όταν το 40% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους απείχε.
Η αποχή είναι, κατά κάποιον τρόπο, ένα πολιτικό θερμόμετρο.
Το ποσοστό των πολιτών, που αρνούνται να συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία, εκλαμβάνεται συνήθως ως μέτρο για τον υπολογισμό του βαθμού δυσπιστίας της κοινής γνώμης προς ολόκληρο το πολιτικό σύστημα και τους κομματικούς εκφραστές του. Αυτό εκφράζεται με μια καμπύλη, που ξεκινά από την αδιαφορία για τα πολιτικά δρώμενα και φτάνει μέχρι την αγανάκτηση.
Εκλογικοί κατάλογοι
Ωστόσο, η καταγεγραμμένη αποχή (ή συμμετοχή) δεν ταυτίζεται με την πραγματική. Οι εκλογικοί κατάλογοι, όσο και αν αναθεωρούνται, δεν απαλλάσσονται από λάθη, που μάλιστα έχουν συχνά μεγάλη έκταση.
Σημαντικός αποδεικνύεται ο όγκος των διπλοεγγεγραμμένων ή ακόμα ο αριθμός νεκρών, από τους οποίους οι ονομαστικές καταστάσεις των εκλογέων δεν έχουν εκκαθαριστεί.
Στα χρόνια από την πολιτική μεταβολή του 1981, η μικρότερη αποχή σημειώθηκε στις εκλογές του Οκτωβρίου της χρονιάς εκείνης.
Καθώς οι δυνάμεις της Αλλαγής, με επικεφαλής τον Ανδρέα Παπανδρέου, καταλάμβαναν ορμητικά την εξουσία, η αποχή έμεινε στο 18,5%.
Το 1985 η αποχή ανέβηκε λίγο και ξεπέρασε λίγο το 20%. Εφτασε το 20,9% για να πέσει στο 20,4% τον Ιούνιο του 1989, εν μέσω της πολιτικής κρίσης που σοβούσε. Εκτοτε ακολούθησε μια ανοδική πορεία για να πιάσει το 2000 το 25%.
Το 2004 έπεσε στο 23,4%. Ηταν η αναμέτρηση που κέρδισε η ΝΔ με επικεφαλής τον Κώστα Καραμανλή (45,4% και 165 από τις 300 έδρες). Επειτα άρχισε πάλι να παίρνει την ανηφόρα. Το 2007 ξεπέρασε πάλι το φράγμα του 25%, καταγράφοντας ποσοστό 25,8%. Το 2009 υπερέβη και το 30%.

 www.ethnos.gr