Πολιτική ήττα στη Χάγη

Γιώργος Δελαστίκ:Την ψύχραιμη και αδιάφορη προσπαθεί να παραστήσει η κυβέρνηση της Αθήνας για τη σοβαρή δικαστική και κυρίως πολιτική ήττα που υπέστη στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης στο θέμα της προσφυγής...

των Σκοπίων κατά της Ελλάδας για παραβίαση της Ενδιάμεσης Συμφωνίας των δύο χωρών.


Ούτε ο «περαστικός» υπουργός Εξωτερικών Σταύρος Δήμας ούτε η κυβέρνηση Παπαδήμου φέρουν φυσικά την παραμικρή ευθύνη για την εξέλιξη αυτή. Αντιθέτως, πλήρη πολιτική ευθύνη για την καταδικαστική απόφαση φέρει όχι μόνο η κυβέρνηση Παπανδρέου, αλλά και η ίδια η κυβέρνηση Καραμανλή. Ο τρόπος που χειρίστηκαν από νομική και πολιτική σκοπιά το θέμα ήταν κυριολεκτικά άθλιος και οδηγούσε αναπότρεπτα στη χθεσινή απόφαση της Χάγης. Πριν υπεισέλθουμε σε νομικές λεπτομέρειες, η πολιτική ουσία είναι ότι η Ελλάδα έπρεπε να είχε αποσυρθεί μονομερώς από την Ενδιάμεση Συμφωνία αμέσως μόλις τα Σκόπια έκαναν την προσφυγή τους στη Χάγη, τον Νοέμβριο του 2008, για να μην πούμε ότι αυτό έπρεπε να είχε γίνει πολύ νωρίτερα. Εν πάση περιπτώσει, αυτό πρέπει να γίνει αμέσως τώρα για να ξεμπερδεύει η χώρα μας μια και καλή με παρόμοιες ιστορίες στο μέλλον.
Η Ενδιάμεση Συμφωνία δεν έχει πλέον κανένα πολιτικό νόημα για την Ελλάδα. Ευθύς εξαρχής είχε επιβληθεί στον αποδυναμωμένο από πλευράς υγείας Ανδρέα Παπανδρέου τον Σεπτέμβριο του 1995, δύο μήνες πριν πέσει στο κρεβάτι που τελικά τον οδήγησε στην παραίτηση από την πρωθυπουργία και στον θάνατο μετά από μερικούς μήνες. Τότε υποτίθεται ότι διευκόλυνε κάπως τη διενέργεια συνομιλιών για την εξεύρεση λύσης στο θέμα της ονομασίας. Εθεωρείτο προσωρινή, γι' αυτό και στο άρθρο 23 ορίζεται ρητώς ότι μετά από επτά έτη, χρονικό διάστημα που τότε κρινόταν υπεραρκετό για την εξεύρεση συμφωνημένης λύσης, «οποιοδήποτε από τα (δύο) μέρη μπορεί να αποσυρθεί από την παρούσα Ενδιάμεση Συμφωνία με γραπτή ειδοποίηση, η οποία θα αρχίσει να ισχύει σε 12 μήνες από την επίδοσή της στο άλλο μέρος».
Τα εφτά χρόνια συμπληρώθηκαν το φθινόπωρο του 2002 κι από τότε πέρασαν κι άλλα δέκα! Στο μεταξύ φάνηκε ότι τα Σκόπια δεν έχουν καμιά απολύτως πρόθεση να αποδεχθούν συμβιβαστική ονομασία, παρά την αποδοχή από την Αθήνα της συμπερίληψης της λέξης «Μακεδονία» στο οριστικό όνομα της ΠΓΔΜ, με κάποιο γεωγραφικό προσδιορισμό.
Από τη στιγμή μάλιστα που τα Σκόπια αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν το 2008 την Ενδιάμεση Συμφωνία όχι ως βοήθημα προσέγγισης αλλά ως νομικό όπλο κατά της Ελλάδας, συνιστά ασυγχώρητο λάθος της κυβέρνησης Καραμανλή που βρισκόταν τότε στην εξουσία το ότι δεν κατήγγειλε αμέσως τη συμφωνία και δεν αποσύρθηκε από αυτήν. Τι περίμενε; Επί της ουσίας, δεν υπήρχε ποτέ η παραμικρή αμφιβολία ότι βάζοντας βέτο στην ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ με την ονομασία ΠΓΔΜ, ο Κώστας Καραμανλής παραβίαζε κατάφωρα το άρθρο 11, παράγραφος 1 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. «Με τη θέση σε ισχύ της παρούσας Ενδιάμεσης Συμφωνίας, το Πρώτο Συμβαλλόμενο Μέρος (σ.σ.: εννοεί την Ελλάδα) συμφωνεί να μην αντιταχθεί στην αίτηση εισδοχής ή στη συμμετοχή του Δεύτερου Συμβαλλόμενου Μέρους (σ.σ.: εννοεί την ΠΓΔΜ) ως μέλους σε διεθνείς, πολυμερείς και περιφερειακούς οργανισμούς και θεσμούς στους οποίους το Πρώτο Συμβαλλόμενο Μέρος είναι μέλος. Το Πρώτο Συμβαλλόμενο Μέρος εν τούτοις διατηρεί το δικαίωμα να αντιταχθεί σε οποιαδήποτε συμμετοχή από τις προαναφερθείσες εάν και στο μέτρο που το Δεύτερο Συμβαλλόμενο Μέρος πρόκειται να αναφέρεται σε τέτοιους οργανισμούς ή θεσμούς διαφορετικά από ό,τι στην παράγραφο 2 της απόφασης 817 (1993) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ» αναφέρεται ξεκάθαρα στο κείμενο. Σε απλά ελληνικά δηλαδή η Ελλάδα έχει αναλάβει την υποχρέωση να αποδέχεται την ένταξη των Σκοπίων παντού, αν χρησιμοποιούν το όνομα ΠΓΔΜ. Με το βέτο Καραμανλή στο ΝΑΤΟ, παραβίασε σαφώς τη συμφωνία.
Μόνο που η ουσία και ο νομικός τύπος δεν είναι ίδιο πράγμα. Στο ανακοινωθέν του ΝΑΤΟ δεν υπάρχει καμία αναφορά σε ελληνικό βέτο γιατί η ιδρυτική του διακήρυξη μιλάει για την ανάγκη ομοφωνίας όταν απευθύνεται πρόσκληση ένταξης σε μια χώρα. «Συμφωνήσαμε ότι πρόσκληση ένταξης θα απευθυνθεί στην ΠΓΔΜ μόλις επιτευχθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση στο θέμα του ονόματος» αναφέρει η παράγραφος 20 της Διακήρυξης της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι. Από νομική πλευρά, αυτό είναι ουσιαστικά αδύνατον να θεωρηθεί ως ελληνικό βέτο, αλλά το τι έκανε η Αθήνα για να καταφέρει να χάσει την υπόθεση μας είναι άγνωστο στις λεπτομέρειές του.
ΑΘΗΝΑ
Επιλήψιμη στάση των κυβερνήσεων
ΑΠΟΡΙΕΣ προκαλεί η παράξενη νομική αδράνεια που πηγάζει από πολιτικά κίνητρα των κυβερνήσεων Καραμανλή και Παπανδρέου στον χειρισμό της υπόθεσης. Αριστα έπραξε ο Κ. Καραμανλής και έβαλε βέτο. Γιατί όμως στη συνέχεια -ιδίως αφού δεν απέσυρε την Ελλάδα από την Ενδιάμεση Συμφωνία- δεν προχώρησε και η Αθήνα στην προσφυγή κατά των Σκοπίων στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για παραβίαση του άρθρου 6, παράγραφος 2 της συμφωνίας και του άρθρου 7, παράγραφος 1 και 3, που αφορά επίσημες δηλώσεις του πρωθυπουργού και υπουργών της ΠΓΔΜ για μειονότητες στην Ελλάδα, τις γελοιότητες με τα αγάλματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου κλπ. που αφορούν σύμβολα της ελληνικής ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς; Νομίζουμε ότι δεν πρόκειται για απλή ανικανότητα.