Ελληνικά Χριστούγεννα, με Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη

Ο απανταχού Ελληνισμός, αλλά και όλη η Χριστιανοσύνη, γιορτάζουν τα Χριστούγεννα. Κι όμως, σε μια εποχή μηδενισμού, που ακόμα και η μεγάλη αυτή γιορτή, γίνεται αντιληπτή με την υλιστική της διάσταση, καλό θα ήταν να εντρυφήσουμε στις παραδόσεις, στα ήθη και στα έθιμα, αλλά και στα γραπτά των διαπρεπών του Έθνους, που ενσάρκωναν μέσα από τα γραπτά τους, όλες τις εκφάνσεις του βιώματος της ζωής στην Ελλάδα. Όταν μιλάμε για τα Χριστούγεννα, μας έρχεται αμέσως στο μυαλό ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (κατά τον Κωστή Παλαμά «ένας από τους ξεχωριστούς αρμονικούς αντιπροσώπους...
της νέας και άμουσης ακόμα σε πολλά ελληνικής ψυχής» και κατά τον Κωνσταντίνο Καβάφη «κορυφή των κορυφών») και ένα κείμενό του που δημοσιεύτηκε το 1896, στην εφημερίδα «Χριστουγεννιάτικη Ακρόπολις». Διαβάστε, για να χαμογελάσετε και λιγάκι, μέρες που είναι, ένα απόσπασμα, από την πένα ενός ανθρώπου, οποίος, ό,τι είχε και δεν είχε, το μοίραζε στους φτωχούς:
«Στὴν ταβέρνα τοῦ Πατσοπούλου, ἐνῶ ὁ βορρᾶς ἐφύσα, καὶ ὑψηλὰ εἰς τὰ βουνὰ ἐχιόνιζεν, ἕνα πρωί, ἐμβῆκε νὰ πίη ἕνα ρώμι νὰ ζεσταθῇ ὁ μαστρο-Παῦλος ὁ Πισκολέτος, διωγμένος ἀπὸ τὴν γυναίκα του, ὑβρισμένος ἀπὸ τὴν πενθεράν του, δαρμένος ἀπὸ τὸν κουνιάδον του, ξορκισμένος ἀπὸ τὴν κυρὰ-Στρατίναν τὴν σπιτονοικοκυράν του, καὶ φασκελωμένος ἀπὸ τὸν μικρὸν τριετῆ υἱόν του, τὸν ὁποῖον ὁ προκομμένος ὁ θεῖος του ἐδίδασκεν ἐπιμελῶς, ὅπως καὶ οἱ γονεῖς ἀκόμη πράττουν εἰς τὰ "κατώτερα στρώματα", πὼς νὰ μουντζώνη, νὰ βρίζῃ, νὰ βλασφημῇ καὶ νὰ κατεβάζῃ κάτω Σταυρούς, Παναγιές, κανδήλια, θυμιατὰ καὶ κόλλυβα. Κι ἔπειτα, γράψε ἀθηναϊκὰ διηγήματα!
Ὁ προβλεπτικὸς ὁ κάπηλος, διὰ νὰ ἔρχωνται ἀσκανδαλίστως νὰ ψωνίζουν αἳ καλαὶ οἰκοκυράδες, αἳ γειτόνισσαι, εἶχε σιμὰ εἰς τὰ βαρέλια καὶ τὰς φιάλας, πρὸς ἐπίδειξιν μᾶλλον, ὀλίγον σάπωνα, κόλλαν, ὀρύζιον καὶ ζάχαριν, εἶχε δὲ καὶ μύλον, διὰ νὰ κόπτῃ καφέν. Ἀλλ' ἔβλεπες, πρωὶ καὶ βράδυ, νὰ ἐξέρχωνται ἀτημέλητοι καὶ μισοκτενισμένοι γυναῖκες, φέρουσαι τὴν μίαν χεῖρα ὑπὸ τὴν πτυχὴν τῆς ἐσθῆτος, παρὰ τὸ ἰσχίον, καὶ τοῦτο ἐσήμαινεν, ὅτι τὸ ὀψώνιον δὲν ἦτο σάπων, οὔτε ὀρύζιον ἢ ζάχαρις...
Ἤρχετο κ' ἡ Στρατίνα, νοικοκυρὰ μὲ δύο σπίτια, ὁπού ἐφώναζεν εἰς τὴν αὐλόπορταν, εἰς τὸν δρόμον καὶ εἰς τὸ καπηλεῖον ὅλα τὰ μυστικά της, δηλ. τὰ μυστικὰ τῶν ἄλλων, καὶ μέρος μὲν αὐτῶν ἔμενον εἰς τὴν αὐλήν, μέρος δὲ ἔπιπτον εἰς τὸ καπηλεῖον, καὶ τὰ περισσότερα ἐχύνοντο εἰς τὸν δρόμον, κ' ἐξωνομάτιζε τὸν κόσμον, ποία νοικάρισσα τῆς καθυστερεῖ δύο νοίκια, ποῖος ὀφειλέτης τῆς χρεωστεῖ τὸν τόκον, ποία γειτόνισσα τῆς ἐπῆρεν ἕνα εἶδος, δανεικὸν κι ἀγύριστον. Ὁ μαστρο-Δημήτρης ὁ φραγκορράφτης τῆς ἐχρωστοῦσε τρία νοίκια, ὁ μαστρο-Παῦλος ὁ Πισκολέτος πέντε, καὶ τὸν μῆνα ποὺ ἔτρεχεν, ἕξ...».
Ο ολιγαρκής Παπαδιαμάντης, παρέμεινε εφ όρου ζωής προσηλωμένος στην Ορθοδοξία και στη λειτουργική παράδοση της Εκκλησίας μας, δίνοντας σε πολλούς την εντύπωση κοσμοκαλόγερου. Συνήθιζε μάλιστα να ψάλλει στον Ιερό Ναό Αγίου Ελισαίου ως δεξιός ψάλτης, όπου εφημέριος ήταν ο Άγιος παπα-Νικόλας Πλανάς (προτομή του υπάρχει στον Άγιο Ιωάννη, επί της Λεωφόρου Βουλιαγμένης). Τα βιβλία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, αποτελούν ανεξάντλητη πηγή γνώσης για την πραγματική Ελλάδα.

 elkosmos.gr