Ακροβασίες τρόμου στην... κόψη του ευρώ

Μετά από ολονύκτιες σκληρές διαπραγματεύσεις η ευρωπαϊκή ηγεσία τείνει να συμφωνήσει στη θεσμοθέτηση ενός δημοσιονομικού συμφώνου αυστηρής πειθαρχίας και ενός «ευρωπαϊκού ΔΝΤ» με προίκα 500 δισ. ευρώ. Για τους παραβάτες προβλέπονται αυστηρότατες κυρώσεις, που θα επιβάλλονται κατά πλειοψηφία. Με ακροβατικού τύπου κινήσεις οι 27 προσπαθούν να συγκεράσουν τις οξύτατες διαφωνίες.

Μέσα σε έντονο κλίμα αντιπαραθέσεων...
και ολονύχτιων συζητήσεων οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες έτειναν να συμφωνήσουν στη θέσπιση ενός «Δημοσιονομικού Συμφώνου» για την Ευρωζώνη με αυστηρούς κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας, καθώς και ενός ευρωπαϊκού ΔΝΤ με 500 δισ. ευρώ το 2012.
Σε αυτές τις σκληρές διαπραγματεύσεις αντικείμενο διαβουλεύσεων ήταν το προσχέδιο συμπερασμάτων που προετοίμασε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Βαν Ρομπάι (που διέρρευσε στα πρακτορεία αργά το βράδυ), ο οποίος επιχείρησε να συγκεράσει τις διαφορές και να υπάρξει πολιτική συμφωνία στο επίπεδο των «27». Πάντως, το πρώτο βήμα προς την επίτευξη συμβιβασμού συντελέστηκε από το «άτυπο διευθυντήριο», που πραγματοποιήθηκε πριν από τη Σύνοδο σε συνάντηση των Ρομπάι, Μπαρόζο, Σαρκοζί, Μέρκελ, Ντράγκι, Γιούνκερ, Λαγκάρντ. Ο Ελληνας πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος είχε ιδιαίτερη συνάντηση με τον Χ. Βαν Ρομπάι.
Το νέο «Δημοσιονομικό Σύμφωνο» προβλέπει την υποχρέωση για τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης να διατηρούν σχεδόν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, που δεν θα υπερβαίνουν το 0,5% του ΑΕΠ, κυρίως για τις χώρες που εμφανίζουν δημόσιο χρέος πάνω από το όριο του 60% του ΑΕΠ.
Οι κυρώσεις για τους παραβάτες θα είναι πιο αυστηρές και αυτόματες και θα μπορούν να επιβάλλονται με την αρχή της πλειοψηφίας και όχι της ομοφωνίας, όπως σήμερα.Εχοντας εξασφαλίσει τη σιδηρά αυτή πειθαρχία, η Α. Μέρκελ εμφανίστηκε στη συνέχεια πιο διαλλακτική στο θέμα της αλληλεγγύης προς τις προβληματικές χώρες. Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, οι «27» ήταν κοντά σε συμφωνία στο να επισπευσθεί από το 2013 στο 2012 η λειτουργία του μόνιμου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), με κεφάλαια 500 δισ. ευρώ και τη δυνατότητα παρέμβασής του ως τράπεζας. Ωστόσο, η άδεια λειτουργίας του Μηχανισμού (ESM) ως τράπεζας συναντούσε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες τις έντονες διαφωνίες της Γερμανίας.


Σύμφωνα με το ίδιο σχέδιο και με στόχο να ενισχυθεί η δύναμη πυρός των ευρωμηχανισμών στήριξης, ο μόνιμος Μηχανισμός θα λειτουργεί παράλληλα με το προσωρινό Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, μέχρι τα μέσα του 2013. Επίσης, πρόθεση ήταν ο μόνιμος μηχανισμός να έχει πρόσβαση στη ρευστότητα της ΕΚΤ για τη στήριξη των αδύναμων κρίκων της Ευρωζώνης. Οι διαφωνίες, πάντως, εντός και εκτός Ευρωζώνης ήταν ιδιαίτερα έντονες σχετικά με το γαλλογερμανικό σχέδιο που κρίνεται υπερβολικά ακραίο και από το οποίο απουσιάζει το στοιχείο της «αλληλεγγύης» προς τις προβληματικές χώρες.
Με ακροβατικές κινήσεις, την ώρα που η βιωσιμότητα του ευρώ χτυπάει «κόκκινο», οι «27» επιχειρούσαν να καταλήξουν σε έναν συμβιβασμό για τους τρόπους επιβολής της δημοσιονομικής πειθαρχίας, αντιμετωπίζοντας τα εκβιαστικά διλήμματα του γαλλογερμανικού άξονα που προωθεί «εδώ και τώρα» την ευρεία αλλαγή των συνθηκών, προκειμένου να κατοχυρώσει τις δεσμεύσεις των υπόλοιπων εταίρων με νομικό τρόπο και όχι μόνο μέσω πολιτικής συμφωνίας.
ΕΛΛΑΔΑ
Επιδίωξη το καθαρό μήνυμα
Στις δύσκολες συζητήσεις η Ελλάδα επεδίωκε ένα καθαρό μήνυμα με συμφωνία, κατά προτίμηση, από τους «27». Βέβαια, υπό προϋποθέσεις που δεν θα έθεταν με κανέναν τρόπο σε αμφισβήτηση τη νέα δανειακή σύμβαση της χώρας και τη συμμετοχή των ιδιωτών στο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους θα μπορούσε να γίνει δεκτός και ένας συμβιβασμός στο επίπεδο των 17 χωρών-μελών του ευρώ. Η ελληνική πλευρά υποστηρίζει ακόμη την ανάγκη σημαντικής προικοδότησης του μόνιμου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας.
ΕΠΙΦΥΛΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ
Εικόνα πολυδιάσπασης με μέτωπα διαφωνούντων
Απέναντι στη γαλλογερμανική πρόταση για τη μοίρα του ευρώ, διαμορφώθηκε μέτωπο διαφωνούντων, το οποίο όμως κάθε άλλο παρά αρραγές ήταν. Επιφυλάξεις για τις επιδιώξεις του Βερολίνου διατύπωσαν καταρχήν παραδοσιακοί σύμμαχοι της Γερμανίας, όπως η Αυστρία, η Φινλανδία και η Ολλανδία, που θεωρούν ότι οι προτάσεις της Α. Μέρκελ έχουν το χαρακτήρα «οδοστρωτήρα». Το «ντικτάτ» που επιχειρεί να επιβάλει το Βερολίνο βρέθηκε σε αντιπαράθεση και με το μέτωπο του κοινοτικού Νότου, με σημαντικές όμως διαχωριστικές γραμμές μεταξύ Ιταλίας-Ισπανίας, Ιρλανδίας-Πορτογαλίας και Ελλάδας. Τα γαλλογερμανικά σχέδια απειλούσε να μπλοκάρει και η Μεγάλη Βρετανία, η οποία εξέφρασε την αντίθεσή της σε ευρεία αλλαγή των Συνθηκών, σε περίπτωση που δεν διασφαλιστούν πλήρως τα συμφέροντα του City. Στο ίδιο μήκος κύματος, αλλά για διαφορετικούς λόγους, ήταν και η Σουηδία, με τον πρωθυπουργό Φρέντρικ Ραϊνφελντ να δηλώνει ότι «δεν έχει στήριξη στο εσωτερικό της χώρας για τροποποίηση της Συνθήκης».
Σε αυτό το πιο καθοριστικό τεστ αξιοπιστίας για το ευρώ και με δεδομένες τις διχογνωμίες των «27» για θέματα όπως η τροποποίηση της συνθήκης, η έκδοση ευρωομολόγου, η ενίσχυση του ρόλου της ΕΚΤ, η λειτουργία των μηχανισμών στήριξης και η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε μελλοντικές διασώσεις, η Μέρκελ δήλωνε έτοιμη να προχωρήσει η σιδηρά δημοσιονομική πειθαρχία ακόμη και με διακυβερνητική συμφωνία των «17» του ευρώ και όσων εκτός ευρωζώνης θα δήλωναν πρόθυμοι να συμμετάσχουν.
Πάντως, μέχρι αργά το βράδυ, καταβαλλόταν προσπάθεια να υπάρξει συμφωνία στο επίπεδο των «27», κάτι που εκτιμάται πως θα έστελνε τα κατάλληλα πειστικά μηνύματα στις αγορές. Σε αυτές τις σκληρές διαπραγματεύσεις, μια μεγάλη ομάδα χωρών-μελών υποστήριξε τις προτάσεις Ρομπάι για αλλαγές σε δύο στάδια. Η πρώτη φάση θα αφορά περιορισμένες τροποποιήσεις με συμφωνία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου «στα θέματα όπου υπάρχει ταύτιση απόψεων» και η δεύτερη την ευρεία αλλαγή των Συνθηκών που θα παραπέμπει σε μεταφορά εξουσιών από τα κράτη-μέλη στις Βρυξέλλες.
Ωστόσο, αγκάθι παρέμενε ο τρόπος στήριξης των αδύναμων κρίκων με πολλά σενάρια να έχουν τεθεί στο τραπέζι των συζητήσεων. Αντικείμενο διαπραγμάτευσης ήταν και η παροχή διμερών δανείων, ύψους 200 δισ. ευρώ, των κεντρικών τραπεζών της ΕΕ προς το ΔΝΤ, το οποίο θα έδινε στήριξη στη συνέχεια στα κράτη με δυσκολίες.
SPD - ΠΡΑΣΙΝΟΙ
«Κατηγορώ» κατά της καγκελαρίου
Η Γερμανίδα καγκελάριος δέχτηκε και τα συντονισμένα πυρά των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) και των Πρασίνων, οι οποίοι, λίγο πριν από την έναρξη της καθοριστικής αυτής Συνόδου Κορυφής, συνέταξαν έγγραφο όπου επιτίθενται στον τρόπο που διαχειρίζεται η Μέρκελ την ευρωπαϊκή κρίση χρέους και απαιτούν αλλαγή πλεύσης. Σύμφωνα με το έγγραφο που ήρθε στην κατοχή της εφημερίδας «Sueddeutsche Zeitung», το οποίο είναι στην ουσία μία κατά μέτωπο επίθεση στην ίδια την καγκελάριο, «η Ευρωζώνη δεν μπορεί να καταρρεύσει λόγω της στενομυαλιάς της γερμανικής κυβέρνησης».
Λάθος στρατηγική
Κατηγορούν τη Μέρκελ ότι εξαιτίας μιας «εντελώς μονόπλευρης διάγνωσης» διαμόρφωσε μια λανθασμένη στρατηγική για την επίλυση της κρίσης. «Είναι πολύ αφελές να πιστεύει κανείς ότι η κατάσταση στις αγορές και η εξέλιξη της πραγματικής οικονομίας μπορεί να σταθεροποιηθεί αποκλειστικά και μόνο με επιπλέον μέτρα σταθερότητας στις χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα», εξηγούν οι συντάκτες του εγγράφου, δηλαδή η ηγεσία Σοσιαλδημοκρατών και Πρασίνων με την υποστήριξη του οικονομολόγου Πέτερ Μπόφινγκερ.
«Εάν η γερμανική κυβέρνηση στην παρούσα κατάσταση επιμένει να απαιτεί νέα μέτρα λιτότητας και απορρίπτει κατηγορηματικά κάθε άλλη κίνηση που θα μπορούσε να συνεισφέρει στον καθησυχασμό των αγορών, τίθεται σε κίνδυνο η σταθερότητα της νομισματικής ένωσης και ολόκληρου του ευρωπαϊκού οικονομικού συστήματος», τονίζουν και προτείνουν μία λύση 12 σημείων, που περιλαμβάνει την ίδρυση ενός κοινού ευρωπαϊκού ταμείου διαχείρισης χρέους και την κατάρτιση ενός προγράμματος «ανοικοδόμησης».
Βρυξέλλες, Βαγγέλης Δεμίρης
 www.ethnos.gr