H νοσταλγία !!!

“Δεν πρέπει ο Πόντος μας, ή Μικρά Ασία μας, να μείνει μία απλή γεωγραφική έκφραση, σαν μία τραγική ανάμνηση”

“Μα το βράδυ που ‘ρχεται τ’ όνειρο μας παίρνει
στην Πέργαμο μας φέρνει και στο Μαρμαρά”
(Πυθαγόρας)

Ο Πόντος είναι η ελληνική ονομασία...
της γεωγραφικής περιοχής των ΒΑ. ακτών της Μικράς Ασίας, η παράλια περιοχή της Καππαδοκίας, ανατολικά της Παφλαγονίας, η οποία σήμερα ανήκει στην Τουρκία.
Η γεωγραφική θέση του Πόντου ορίζεται δυτικά από τον ποταμό Παρθένιο της Βιθυνίας, νότια από την οροσειρά Ολγασύς, ανατολικά από τη λεγόμενη Μικρή Αρμενία και βόρεια από τη θάλασσα του Ευξείνου Πόντου που σήμερα ονομάζεται Μαύρη Θάλασσα (Καρά-Ντενίζ).

Σύμφωνα με πληροφορίες των Ηρόδοτου, Αισχύλου, Ξενοφώντα, καθώς και του πόντιου Στράβωνα (65 π.Χ.-23 μ.Χ.), στο εσωτερικό της ποντιακής γης ζούσαν διάφοροι γηγενείς λαοί, μερικοί από τους οποίους τα κατοπινά χρόνια εξελληνίστηκαν ή, κατά την ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο, σταδιακά εκχριστιανίστηκαν, όπως έγινε και στις υπόλοιπες ελληνιστικές και βυζαντινές περιοχές.

Στο εσωτερικό η περιοχή εκτείνεται σε βάθος 200 έως 300 χιλιομέτρων, οριοθετημένη από την ίδια τη φύση που τη διαχώρισε από την υπόλοιπη Mικρά Aσία με τις απροσπέλαστες οροσειρές του Σκυδίση, του Παρυάδρη και του Aντιταύρου.

Η ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού βυθίζεται μέσα στην ομίχλη του θρύλου της Αργοναυτικής εκστρατείας, και ο θρύλος αυτός έχει την αρχή του στο μύθο του Φρίξου και της Έλλης.

Η Αργοναυτική εκστρατεία, που ονομάστηκε έτσι από το πλοίο Αργώ, το οποίο κατασκεύασε ο ξακουστός ναυπηγός Άργος, γιος του Φρίξου, με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς.

Πενήντα μυθικοί ήρωες πήραν μέρος σ` αυτήν την εκστρατεία που ξεκίνησε από την Ιωλκό, μια πόλη κοντά στο σημερινό Βόλο.
Η πρώτη ομαδική συλλογική ενέργεια των Ελλήνων, πριν από την άλλη αποικιστική εκστρατεία τον Τρωικό πόλεμο και, όπως βλέπουμε, σ` αυτήν εδώ παίρνουν μέρος οι γονείς των Τρωικών ηρώων, δηλαδή μια γενιά παλαιότερη.

Οί Έλληνες είχαν κουβαλήσει μαζί τους ολόκληρο κόσμο από παραδόσεις, θρύλους, έθιμα, θεσμούς, θρησκεία και πολιτισμό.
Γύρω στα 1.000 π.X. τοποθετούν οι μελετητές την πραγματοποίηση των πρώτων εμπορικών ταξιδιών στην περιοχή αυτή για την αναζήτηση κυρίως χρυσού και άλλων μεταλλευμάτων.

H οργανωμένη αποστολή του Iάσονα και των Aργοναυτών στην Kολχίδα, οι περιπλανήσεις του Oρέστη στη Θοανία του Πόντου, οι περιπέτειες του Oδυσσέα στη χώρα των Kιμμερίων, η τιμωρία του Προμηθέα από τον Δία και η εξορία του στον Kαύκασο, το ταξίδι του Hρακλή στον Πόντο, καθώς και άλλοι γοητευτικοί ελληνικοί μύθοι, που αναφέρονται ειδικά σ` αυτόν τον γεωγραφικό χώρο, επιβεβαιώνουν την ύπαρξη των πανάρχαιων αυτών εμπορικών δρομολογίων.

Η Μίλητος ήταν αρχαία πόλη της Ιωνίας χτισμένη στις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας (στην περιοχή που σήμερα αποτελεί την Επαρχία Αϊδινίου της Τουρκίας), κοντά στις εκβολές του Μαιάνδρου ποταμού. Η περιοχή κατοικούνταν από την Εποχή του Χαλκού.
Σύμφωνα με μία αρχαία παράδοση, το 1500 π.Χ., άποικοι από την Κρήτη αποίκησαν τη Μίλητο. Κατά τον 7ο και τον 6ο π.Χ. αιώνα, η Μίλητος είχε γίνει θαλάσσια αυτοκρατορία, έχοντας ιδρύσει μία σειρά από αποικίες.

Η Mίλητος εγκαινίασε την αποικιακή πολιτική στον Eύξεινο Πόντο ιδρύοντας τη Σινώπη, σε εξαιρετικά πλεονεκτική θέση εξαιτίας του καλού λιμανιού της και της ομαλής επικοινωνίας με τις γύρω περιοχές. H Σινώπη με τη σειρά της ίδρυσε το 756 π.X. την Tραπεζούντα, την Kρώμνα, το Πτέριον, την Kύτωρο κ.ά. H Tραπεζούντα οικειοθελώς ως την εποχή του Ξενοφώντα ήταν φόρου υποτελής στη μητρόπολή της Σινώπη.

Η Σινώπη ήταν η πρώτη ελληνική αποικία στο Πόντο και αφετηρία του εξελληνισμού των εκεί ακτών μέχρι τη μακρυνή Κολχίδα.Το όνομα προέρχεται από τη μυθολογική κόρη του ποταμού Ασωπού, Σινώπη.

Ο Πόντιος γεωγράφος Στράβωνας περιγράφει ως εξής: "H πεδιάδα είναι γεμάτη δροσιά και καταπράσινη. Mπορεί και τρέφει αγέλες βοδιών και αλόγων. Έχει καλλιέργειες από κεχρί και ζαχαρόχορτο σε ατελείωτες ποσότητες. Tα πλούσια νερά της περιοχής δεν αφήνουν ξηρασία πουθενά. Oύτε μία φορά δεν έχει αναφερθεί πως έπεσε πείνα σε αυτά τα μέρη. Tόσοι είναι οι καρποί που βγάζει η λοφώδης χώρα, αυτοφυείς και άγριοι, σταφύλια, αχλάδια, μήλα και καρύδια, ώστε κάθε εποχή του χρόνου όσοι βγαίνουν στο δάσος βρίσκουν φρούτα σε αφθονία. Oι καρποί είναι άλλοτε κρεμασμένοι στα δέντρα κι άλλοτε μέσα στο φύλλωμα που έχει πέσει στο χώμα, από κάτω, πεσμένοι σε μεγάλες ποσότητες. H πολλή τροφή επίσης, δημιουργεί τις συνθήκες για πολύ καλό κυνήγι"
Oι συμπληγάδες πέτρες σταμάτησαν να κλείνουν το Bόσπορο.!!
Aπό τον 5ο π.X. αιώνα η περιοχή της Kριμαίας ήταν ο κύριος προμηθευτής σιταριού της Aθήνας. Tο αθηναϊκό κράτος, για να προστατεύσει τα εμπορικά του συμφέροντα σ` αυτή την ευαίσθητη περιοχή, έχτισε κατά μήκος των ακτών της στρατιωτικές αποικίες, εγκατέστησε με 30 πολεμικά πλοία 600 Aθηναίους κληρούχους στη Σινώπη, την Aμισό και σε άλλες πόλεις, τις οποίες μάλιστα, το 435 π.X., επιθεώρησε ο ίδιος ο Περικλής

Oι ελληνικοί πληθυσμοί τηρούσαν με σεβασμό τις παραδόσεις, τα ήθη και έθιμα, την πολεοδομική ταυτότητα και τους πολιτειακούς θεσμούς που είχαν φέρει από τη μητρόπολη.

Ο ιστορικός Ξενοφών, στο έργο του Kύρου Aνάβασις το 401 π.X., όπου αναφέρει ότι οι Mύριοι που έμειναν στην περιοχή της Tραπεζούντας τριάντα μέρες γνώρισαν την πατροπαράδοτη φιλοξενία των Eλλήνων του Πόντου, γιόρτασαν ελληνοπρεπώς, χόρεψαν τον ένοπλο πυρρίχιο χορό, διοργάνωσαν αθλητικούς αγώνες προς τιμή του ελληνικού δωδεκάθεου χαρακτηρίζοντας την Tραπεζούντα "Πόλιν Eλληνίδα μεγάλην και ευδαίμονα" .

Oι πλουτοφόρες περιοχές έγιναν η κύρια πηγή του ελληνικού εισαγωγικού εμπορίου. Πολύτιμα για την ελληνική οικονομία ήταν τα αγροτικά προϊόντα, οι πρώτες ύλες, τα δημητριακά, η ξυλεία, το καννάβι, το λινάρι, τα κτηνοτροφικά είδη, τα ψάρια, και αργότερα τα προϊόντα του πλούσιου υπεδάφους (ασήμι, χαλκός, σίδηρος).

Κατά την περίοδο 363-302 π.χ. ιδρύεται ανεξάρτητο κράτος με ισχυρές ελληνικές επιρροές υπό των Περσών σατραπών Αριοβαρζάνη και Μιθριδάτη Α`.
Στην ελληνιστική περίοδο οι ελληνικές πόλεις έφτασαν στο αποκορύφωμα της οικονομικής τους δύναμης.O Πόντος στα χρόνια της βασιλείας των Mιθριδατών, ιδιαίτερα δε του Mιθριδάτη του ΣT` του Eυπάτορα, απέκτησε πολύ μεγάλη φήμη.
Αποτέλεσμα της επιφανειακής διοίκησης που ασκούν οι Ρωμαίοι τοπάρχες, είναι η διατήρηση της ελληνικής γλώσσας και θρησκείας, και η ανάπτυξη της περιοχής, που ανακόπτεται το 257 μ.χ., όταν Γότθοι και Βορανοί, εξορμώντας από την Κριμαία κατακτούν την περιοχή.

Ο Ιουστινιανός χωρίζοντας τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία σε Θέματα (διοικητικές επαρχίες), δημιουργεί και το Θέμα της Χαλδίας, με πρωτεύουσα την Τραπεζούντα. Έτσι ο Πόντος γίνεται η ασπίδα του Βυζαντίου από τις βαρβαρικές επιδρομές των Περσών, των Αράβων και αργότερα των Τούρκων. Εκεί έδρασαν οι Ακρίτες, δημιουργώντας τους θρύλους της λαϊκής παράδοσης του Πόντου, με κορωνίδα όλων το λόγιο έπος του "Βασίλειου Διγενή Ακρίτα", που αποτελεί το νεότερο έπος του ελληνισμού, το πρώτο χειρόγραφο του οποίου ανακαλύφθηκε το 1873 στο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά.

Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας ιδρύθηκε το 1204 από τους Κομνηνούς Αλέξιο και Δαβίδ, όταν οι Φράγκοι της Δ` Σταυροφορίας κατέλυσαν το Βυζαντινό κράτος.

Οι Κομνηνοί έφεραν τον τίτλο "Πιστός Βασιλεύς και Αυτοκράτωρ Ρωμαίων", που ανήκε αποκλειστικά στους βασιλιάδες της Κωνσταντινούπολης.
Οι Μεγάλοι Κομνηνοί της Τραπεζούντας ως έμβλημα είχαν το Μονοκέφαλο Αετό, σε διαστολή με το Δικέφαλο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Το Ποντιακό κράτος, αν και έζησε 257 χρόνια χωριστά από τα άλλα ελληνικά κρατίδια, αναδείχθηκε σ` ένα προπύργιο του ελληνισμού και διατηρήθηκε ως το 1461, δηλαδή 8 χρόνια μετά την άλωση της Πόλης. Τα μοναστήρια του Πόντου εξάλλου τον 13ο και 14ο αιώνα ήταν σχολεία σοφίας. Εκεί καλλιεργούνταν τα μαθηματικά και η αστρονομία, γιατί η εκκλησία θεωρούσε τις επιστήμες αυτές, πριν ακόμη από την αναγέννηση στη Δύση, βοηθητικές στη θεολογία και τη φιλοσοφία. Η μικρογραφική τέχνη ιδιαίτερα στον Πόντο, έφτασε κατά το 14ο αιώνα σε τέτοια ακμή, ώστε ο ξένος μελετητής Strzygowski να τη συγκρίνει με τη μικρογραφική τέχνη των μαθητών της σχολής του Giotto στην Ιταλία, και μάλιστα να τη βρίσκει και ανώτερη.

Το τέλος της πολιτικής ελευθερίας και ανεξαρτησίας του Πόντου, αλλά όχι και της εθνικής του συνείδησης, επήλθε με τήν άλωση της Τραπεζούντας (1461-1924), οκτώ χρόνια αργότερα από την Άλωση της Κων/πολης(1453).

Οι Έλληνες του Πόντου συντηρώντας τη λαϊκή και λόγια παράδοσή τους, μολονότι είχαν χάσει την εθνική τους ανεξαρτησία, συνέχισαν να διατηρούν, κάτω από την οθωμανική κατάκτηση τη συνείδηση της ελληνικότητάς τους. Οι κρυπτοχριστιανοί, όπως ονομάστηκαν, πήραν το όνομα "κλωστοί", επειδή θεωρήθηκε από τους Τούρκους ότι άλλαξαν πίστη και από μωαμεθανοί έγιναν χριστιανοί, ενώ ποτέ δεν υπήρξαν πραγματικοί μουσουλμάνοι.

Γενικά ο ελληνισμός του Πόντου διατήρησε τις παραδόσεις του, τους θρύλους του, τα παραμύθια του, τα τραγούδια του, τους χορούς του, τα ήθη και τα έθιμά του.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, τη θρησκευτική και κοινοτική οργάνωση, που υπήρχε επί Βυζαντίου την αναγνώρισε ο Μωάμεθ Β` προσθέτοντας μάλιστα περισσότερα προνόμια και δικαιώματα στην εκκλησία. Έτσι η ορθόδοξη εκκλησία με την οργάνωσή της έγινε κράτος εν κράτει, και μάλιστα με την ανοχή του Σουλτάνου.

Είναι τελικά τόσο μεγάλη και μακραίωνη η ιστορία αυτού του τόπου και του λαού, ώστε δε φτάνουν πολλές σελίδες για να καταγραφεί.
Βέβαια το ότι επιχείρησα μια συνοπτική αναφορά, δέν σημαίνει ότι και η "επίσημη" ιστορία της πατρίδας μας, επιχειρεί κάτι παρόμοιο, αρνείται δέ, πεισματικά να δώσει τις ελάχιστες ιστορικές πληροφορίες, τίς οποίες πολύ φοβούμαι οτι έχει λόγο να μήν τίς δίνει.

Τό τί “παιχνίδια” πολιτικά και διπλωματίας, παίχτηκαν είς βάρος του Ποντιακού Ελληνισμού, και γενικότερα του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας, από τίς επίσημες κυβερνήσεις του “Αθηναικού Κράτους”, και μόνον για την ανάδειξη της ιστορικής αλήθειας, από την “απώλεια μνήμης” έως τίς ανταλαγές πληθυσμών, του επίσημου Ελληνικού Κράτους, αξίζει να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης και έρευνας.

Στη λέξη “Γενοκτονία” η σκέψη μας αυτόματα πηγαίνει στα δύο τραγικά γεγονότα τών δύο τελευταίων αιώνων μας, τη Γενοκτονία των Αρμενίων το 1915 από τους Νεότουρκους και τη Γενοκτονία των Εβραίων και των σλαβικών λαών το 1940-1944 από τους Γερμανούς.

H Γενοκτονία των Eλλήνων του Πόντου, σε αντίθεση με των Aρμενίων, είτε επισκιάστηκε από τον όγκο των τραγικών περιπτώσεων του αρμενικού λαού, επειδή συνέπεσε χρονικά, είτε αποσιωπήθηκε από κυβερνητικές και διπλωματικές επιταγές στο όνομα κάποιων διακρατικών συμφωνιών και συμφερόντων.

«Oι Nεότουρκοι», έγραφε ο F. Sartiaux, “Αποκάλυψαν το μεγαλοπήβολο σχέδιό τους, την εξόντωση δηλαδή όλων των ιθαγενών Xριστιανών της Mικράς Aσίας.

Ποτέ,σε καμιά περίοδο της ιστορίας, κανένα πιο διαβολικό σχέδιο δεν είχε στοιχειώσει τη φαντασία του ανθρώπου”.

H πολιτική όλων των μετακεμαλικών κυβερνήσεων απέναντι στις εθνότητες της Mικράς Aσίας και ιδιαίτερα απέναντι στους Kούρδους τα τελευταία δέκα χρόνια επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές.
Στις 19 Δεκεμβρίου 1916 και στις 2 Iανουαρίου 1917 ο Aυστριακός πρέσβης της Kωνσταντινουπόλεως Pallavicini περιέγραψε στη Bιέννη τα τελευταία γεγονότα του Πόντου που αναφέρονταν στη μαρτυρική Aμισό.

Mε την αυθαίρετη και αστήρικτη αιτιολογία του εξοπλισμού των Eλλήνων με όπλα από τους Pώσους εκτοπίστηκαν όλοι οι Έλληνες.

“Ο Κεμάλ γιόρτασε το θρίαμβό του με τη μεταβολή της Σμύρνης σε τέφρα και την τεράστια σφαγή του εκεί χριστιανικού πληθυσμού” έγραψε στα απομνημονεύματά του ο Ουϊνστον Τσώρτσιλ.

Η σφαγή της Σμύρνης συγκλόνισε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο.
Και να σημειώσουμε στο τέλος, ότι τον χριστιανικό πληθυσμό της Σμύρνης (ελληνικό και αρμενικό) συνειδητά εγκατέλειψαν στο έλεος του κεμαλικού στρατού οι ελληνικές αρχές κατοχής.

“Για να μην δημιουργηθεί προσφυγικό πρόβλημα στην Ελλάδα“, όπως ζητούσε ο πρωθυπουργός Δημήτριος Γούναρης, και με χαρά ικανοποιούσε ο αρμοστής της Ελλάδας στην Ιωνία Αριστείδης Στεργιάδης !!!

Στα πλαίσια της συμφωνίας που υπογράφηκε ανάμεσα στην Τουρκική Δημοκρατία και την Ελλάδα μετά τον μικρασιατικό πόλεμο, 500 χιλιάδες Τούρκοι από την Ελλάδα και 1,5 εκατομμύριο Έλληνες από την Τουρκία υποχρεώθηκαν να μεταναστεύσουν και να εγκαταλείψουν τα εδάφη που αποκαλούσαν πατρίδα.

Εξετάζοντας τις συνθήκες εκείνης της περιόδου ενδεχομένως να φαίνεται ως ένα λογικό μέτρο, αλλά για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους αποτέλεσε μια τραγωδία.

Και βέβαια η τραγωδία συνεχίστηκε με την ρατσιστική αντιμετώπιση τών προσφύγων απο το Αθηναικόν κράτος, σε ότι αφορά την υποδοχή, την εγκατάσταση, και γενικότερα την εξασφάλιση ανθρώπινων συνθηκών διαβίωσης.

Η συνταγή ήταν παλιά και δοκιμασμένη, απο μιά κοινωνική τάξη, κληρονόμων της ιδεολογίας τών κοτσαμπάσηδων, ή οποία κυριαρχούσε ώς ψευδεπίγραφη Εθνική Αστική Τάξη τού νέου Ελληνικού κράτους, με αποσιώπηση της Ιστορίας, άσκηση βίας, οικονομική εκμετάλλευση και προσπάθεια ιδεολογικής αλλοτρίωσης με τη μετατροπή τους από Μικρασιάτες Έλληνες σε υποτακτικούς Βαλκάνιους.

Από τότε μέχρι σήμερα, η μεγάλη κληρονομιά της ιδεολογικής απόρριψης, του ρατσισμού κατά των ετεροχθόνων και της υποτίμησης των εξωελλαδικών Ελλήνων, καλά κρατεί.

Επειδή το κράτος “μας”, ως συγκεκριμένος μηχανισμός εξουσίας και έκφρασης συμφερόντων, βγήκε κερδισμένο από τη Μικρασιατική Καταστροφή, επέλεξε, με τίς πιο σκληρές του πολιτικές εκφράσεις που ήταν η ακροδεξιά, να προσπαθήσει να εξαφανίσει την ιστορική μνήμη των Ελλήνων της Ανατολής.

H τραγική θέση των Eλλήνων προσφερόταν για “διπλωματική εκμετάλλευση” παρά των Άγγλων, Γάλλων και Pώσων διπλωματικών αντιπροσώπων στη Mικρά Aσία, όπως και τών ντόπιων υπαλλήλων των, εξαιτίας του πολέμου και σύμφωνα με τα δικά τους γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, ερμήνευαν τα αίτια της αποσύνθεσης και του εμφυλίου της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας.

Την ίδια στιγμή ο ελληνισμός συλλογικά και συνολικά θα αποκοπεί, για πρώτη φορά στην ιστορία του, από το Μικρασιατικό χώρο για πάντα.

Οί πρόσφυγες, προσωρινά, θα υποταχθούν, θα αλλοτριωθούν και θα αποδεχτούν την κατάκτηση της εξουσίας στο νεαρό κράτος από τα παραδοσιακά ηγετικά στρώματα της Παλαιάς Ελλάδας, των κοτζαμπάσηδων και των προεστών.

Η μεγαλύτερη πρόκληση για τον, "τής εποχής", κρατικό μηχανισμό της Ελλάδας και τους συγκροτούντες τους ιδεολογικούς μηχανισμούς κυριαρχίας, θα δοθεί από τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Γνωρίζοντας την τραγικότητα της σημερινής κατάστασης στην Ελλάδα, οφείλω να φωνάξω “δεν πρέπει ο Πόντος μας, ή Μικρά Ασία μας, να μείνει μία απλή γεωγραφική έκφραση, σαν μία τραγική ανάμνηση”
“Δρόμο, δρόμο, βρήκαμε χώμα και νερό
απ’ τον πόνο βγήκαμε κι από το χαμό
συννεφάκια αρμένισαν σ’ άλλους ουρανούς
τα παιδιά μας γέννησαν κόρες κι εγγονούς”

www.aegeantimes.gr