Από την κοινωνία των οπαδών στην κοινωνία πολιτών

Του Δημοσθένη Κυριαζή:Από αυτά που καθημερινά ακούμε και βλέπουμε για το πολιτικό μας σύστημα, έχει δημιουργηθεί, στη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων, ένα τεκμηριωμένο  συμπέρασμα και ένα δικαιολογημένο συναίσθημα.
Το συμπέρασμα είναι ότι: Στρατηγικός στόχος όλων των κομμάτων είναι...
η κατάκτηση της εξουσίας και όχι η άσκηση της για λογαριασμό των πολιτών· ότι όλα τα κόμματα είναι κατά βάθος τα ίδια.
Το συναίσθημα είναι: Αγανάκτηση γιατί όσα συμβαίνουν, όχι μόνο ζημιώνουν και αδικούν τους πολίτες,  αλλά και γιατί προσβάλουν τη νοημοσύνη τους· γιατί οι πολίτες αισθάνονται ότι οι πολιτικοί τους αντιμετωπίζουν σαν όντα με κατώτερη από αυτούς νοημοσύνη.
Να ένα παράδειγμα που το βλέπουμε καθημερινά: Όλες οι αποφάσεις που παίρνει το όποιο κόμμα είναι κυβέρνηση τις διαφημίζει πάντα ότι είναι αναγκαίες  και σωτήριες, ότι είναι οι βέλτιστες. Αντίθετα τις ίδιες αποφάσεις, τα κόμματα της αντιπολίτευσης τις χαρακτηρίζουν πάντα ως περιττές και καταστροφικές. Αυτός ο κανόνας δεν ανατρέπεται από τις ελάχιστες εξαιρέσεις του. Όμως και οι δύο απόψεις δεν μπορεί να ισχύουν συγχρόνως. Πέρα από κάθε αμφιβολία η μία από τις δύο απόψεις του συστήματος, είτε αυτή της κυβέρνησης είτε της αντιπολίτευσης, είναι ή παραλογισμός ή σκόπιμο ψέμα Αυτό σημαίνει ότι, σε μέση τιμή,  το 50% της «παραγωγής» του συστήματος είναι παραλογισμοί και σκόπιμα ψέματα.
Όμως οι πολιτικοί ούτε πιστεύουν ούτε φοβούνται πως οι πολίτες θα φθάσουν σε αυτό το απλό συμπέρασμα. Συμπεριφέρνονται σα να πιστεύουν, ότι ανακυκλώνοντας ψέματα και παραλογισμούς θα ζαλίσουν και τελικά θα πείσουν ένα μεγάλο αριθμό πολιτών ότι το σωστό και το δίκαιο δεν είναι ένα και μοναδικό, αλλά πολλά· το πράσινο, το γαλάζιο, το κόκκινο, το μπλέ και το ρόζ.
Αυτή η στρατηγική δημιούργησε το εξής πολύ σημαντικό για την επιβίωση του συστήματος  αποτέλεσμα. Καθιέρωσε, άτυπα και αθόρυβα, το δόγμα και την πρακτική,  «ότι οι πολίτες δεν πρέπει να ξέρουν και να καταλαβαίνουν,  αλλά μόνο να πιστεύουν»· να πιστεύουν στην πράσινη, τη γαλάζια, την κόκκινη, τη μπλε και τη ροζ αλήθεια. 
Αυτή η στρατηγική είναι που δημιούργησε την κοινωνία των οπαδών. Μια κοινωνία με αρχές και πρακτικές παρόμοιες με αυτές των οπαδών ποδοσφαιρικών ομάδων, όπου οι οπαδοί φανατικά πιστεύουν ότι η ομάδα τους είναι η καλύτερη, ενώ οι άλλες ομάδες είναι …….
Αν οι παραπάνω απόψεις είναι σωστές, τότε ο εκσυγχρονισμός του πολιτικού συστήματος πρέπει να αρχίσει από τους θεσμούς που αφορούν στους πολίτες και στη συνέχεια να εκσυγχρονίσει τους υπόλοιπους θεσμούς· να αρχίσει από τους θεσμούς μετασχηματισμού  της σημερινής κοινωνίας των οπαδών σε κοινωνία των πολιτών.
Αυτοί οι θεσμοί είναι που θα διασφαλίσουν την  πρακτική και αποτελεσματική εκπαιδευση,  την «κατά τη λειτουργία της δημοκρατίας εκπαίδευση» των πολιτών, ώστε ελεύθερα και συνειδητά  να προτιμούν :

• Την ατομική τους εξουσία από τα δικαιώματα τους.
• Την ελευθερία τους από τις ελευθερίες τους.
• Την ασφαλή θεμελίωση του συστήματος από την αρχιτεκτονική της  ανωδομής του. 
• Τα δημοψηφίσματα από τις δημοσκοπήσεις
• Την ανάληψη των ευθυνών από τη μεταβίβαση τους σε  άλλους.
• Το καλό του συνόλου από το ατομικό συμφέρον.
• Την ιδιότητα του πολίτη από αυτή του οπαδού. 

 Με ποιους όμως θεσμούς μπορούν να πραγματοποιηθούν - εννοείται σταδιακά και υπερβαίνοντας ευνόητες δυσκολίες και αντιδράσεις - τα προαναφερθέντα; Ποιό είναι αυτό το σοφό πρόγραμμα παιδείας των ανθρώπων; Ποια είναι αυτή η σοφή συνταγή;
Γνωρίζω μια τέτοια συνταγή, που όμως δεν είναι το βαθυστόχαστο συμπέρασμα της φιλοσοφίας και των αρμόδιων επιστημών, αλλά το στέρεο συμπέρασμα της στοχαστικής σοφίας του Λαού μας. Η συνταγή αυτή συνοψίζεται με δωρική λιτότητα στην λαϊκή ρήση: «Το αγώγι ξυπνάει τον αγωγιάτη». Αυτό σημαίνει ότι, όσο καιρό οι άνθρωποι θα παραμένουν μακριά από το όχημα της εξουσίας,  θα προτιμούν αυτά που σήμερα προτιμούν. Θα είναι οπαδοί και όχι πολίτες.
Στο σημερινό συστημα εξουσίας, που μόνο με την ιδιότητα του διακεκριμένου οπαδού αποκτάς οικονομική, κοινωνική, επαγγελματική, ακόμα και ακαδημαϊκή ανέλιξη,  ενώ με την ιδιότητα του πολίτη αποκτάς τη χλεύη του γραφικού, είναι νομοτελειακά αδύνατο να ανατραπούν οι προτιμήσεις που προαναφέρθηκαν.
Στην εποχή μας  όμως υπάρχει ένα παράθυρο ελπίδας για μια τέτοια ανατροπή. Το παράθυρο αυτό είναι οι πρωτόγνωρες δυνατότητες της  «εποχής της ψηφιακής τεχνολογίας και της κοινωνίας της πληροφορίας»· δυνατότητες που αποτελούν μια μεγάλη ευκαιρία για να διευρύνουμε το όχημα της εξουσίας ώστε να βρουν θέση όλοι. Πολίτες και πολιτικοί.
Είναι μια μεγάλη ευκαιρία για να χτίσουμε μια νέα Ψηφιακή Πνύκα - που θα λειτουργεί με θεσμούς προσανατολισμένους στις αρχές της Αθηναϊκής Δημοκρατίας και προσαρμοσμένους στα δεδομένα του 21^ου αιώνα - την οποία θα «επισκέπτονται» όλοι οι πολίτες για αμφιενεργή ενημέρωση και συμμετοχή  στη λήψη των «μέγιστων» αποφάσεων με ψηφιακά δημοψηφίσματα. Με δημοψηφίσματα τα οποία θα γίνονται:        (1)Από το σπίτι μας και θα έχουν, σε σύγκριση με τα συμβατικά δημοψηφίσματα, διαδικασίες απλές, φιλικές και σύντομες, με ασήμαντο άμεσο και έμμεσο κόστος.  (2)Με άριστες συνθήκες ελευθερίας αφού η άσκησης άμεσης και έμμεσης βίας κατά τις ψηφιακές τηλεψηφοφορίες είναι πρακτικά αδύνατη, προφανώς φαινόμενα βίας, σαν αυτά των φοιτητικών ψηφοφοριών, δεν νοούνται στα ψηφιακά δημοψηφίσματα. (3)Με συνθήκες μεγαλύτερης ασφάλειας και αξιοπιστίας από αυτές των συμβατικών δημοψηφισμάτων.
Οι παραπάνω σκέψεις δεν μειώνουν την αξία ενός αναλυτικού και ορθολογικού προγράμματος εκσυγχρονισμού των θεσμών. Τα προγράμματα αυτά είναι σημαντικά αφού συνιστούν την ανωδομή του  πολιτικού συστήματος. Οι παραπάνω σκέψεις τονίζουν την προφανή ανάγκη να ξεκινήσει ο εκσυγχρονισμός του πολιτικού συστήματος από τη θεμελίωση του γιατί στην αντίθετη περίπτωση  υπάρχει ο κίνδυνος να χτίζουμε «Παλάτια πάνω στην άμμο».