Δεν είναι μόνο η Siemens. Το φρούτο της διαφθοράς ευδοκιμεί παντού

 
Του καθηγητή Jeffrey D. Sachs, του Columbia University
Όλος ο κόσμος είναι βουτηγμένος στην επιχειρηματική  διαφθορά, και τα προβλήματα είναι μεγαλύτερα στα πλούσια κράτη, σε αυτά δηλαδή που υποτίθεται πως  έχουν «καλή διακυβέρνηση».
Στις φτωχότερες χώρες, οι αξιωματούχοι μάλλον δέχονται περισσότερες δωροδοκίες, και διαπράττουν περισσότερες παραβάσεις, όμως στα πλούσια κράτη, εκεί που είναι οι έδρες των πολυεθνικών, είναι που σημειώνονται...
και τα μεγαλύτερα αδικήματα διαφθοράς. Το χρήμα μιλάει, και παράλληλα διαφθείρει τη πολιτική, αλλά και τις αγορές σε ολόκληρο το πλανήτη.
Σπάνια υπάρχει μέρα που να μην έρχεται στη δημοσιότητα μια νέα περίπτωση απάτης. Η κάθε εταιρία της Wall Street έχει πληρώσει τα τελευταία δέκα χρόνια σημαντικά πρόστιμα για πλαστή λογιστική, για απάτη ομολόγων, για εσωτερική πληροφόρηση, για πυραμίδες, και για καταχρήσεις από πλευράς των διευθυντικών της στελεχών. Αυτό το διάστημα υπάρχει μια μεγάλη δίκη σε εξέλιξη στη Νέα Υόρκη, που αφορά σε κύκλωμα insider-trading, και στο οποίο εμπλέκονται σημαντικά ονόματα του χρηματοπιστωτικού τομέα. Λίγο πριν, είχε μεσολαβήσει η πληρωμή γερών προστίμων, εκ μέρους μερικών από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες των ΗΠΑ, που κατηγορήθηκαν για διάφορες τραπεζικές παραβάσεις.
Δυστυχώς όμως, δεν υπάρχει  λογοδοσία. Δεν αποδίδονται ευθύνες. Δύο μόλις χρόνια μετά το ξέσπασμα της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης, που οφείλεται κυρίως στην αήθη συμπεριφορά των μεγάλων αμερικανικών τραπεζών, και κανένας δεν έχει πάει φυλακή. Όταν οι εταιρίες τιμωρούνται με χρηματικό πρόστιμο, αυτός που πληρώνει είναι οι μέτοχοι, και όχι τα διευθυντικά στελέχη. Και τις περισσότερες φορές, τα πρόστιμα αντιστοιχούν σε κλάσμα των παράνομων κερδών, κάτι που οδηγεί τη Wall Street στο να θεωρεί την εξαπάτηση ως κερδοφόρα επένδυση.
Ακόμη και σήμερα, το λόμπι των τραπεζιτών ελέγχει τους πολιτικούς, και τις ρυθμιστές αρχές. Η διαφθορά αποδίδει στη πολιτική. Ο νυν κυβερνήτης της Φλόριντας Rick Scott, ήταν ο διευθύνων σύμβουλος μιας μεγάλης εταιρίας στο τομέα της υγείας, της Columbia/HCA. Η εν λόγω εταιρία κατηγορήθηκε για απάτη κατά συρροή εις βάρος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, αφού υπερτιμολογούσε τις διάφορες αποζημιώσεις, και αναγκάστηκε στο τέλος να πληρώσει πρόστιμα ύψους $1.7 δισ. Η έρευνα του FBI εξανάγκασε τον Scott να εγκαταλείψει τη θέση του, αλλά δέκα χρόνια αργότερα, επανήλθε ως Ρεπουμπλικάνος πολιτικός, και φανατικός οπαδός της ελεύθερης αγοράς!
Όταν ο πρόεδρος Ομπάμα χρειάστηκε κάποιον για να βοηθήσει στη διάσωση της αυτοκινητοβιομηχανίας, κατέφυγε σε έναν «επιτήδειο» της Wall Street, τον Steven Rattner. Ήξερε βέβαια πως ο τύπος αυτός ήταν υπό έρευνα για δωροδοκία κυβερνητικών αξιωματούχων. Έτσι, μόλις έφερε σε πέρας την αποστολή που του ανατέθηκε, ο Rattner γλίτωσε τη φυλακή πληρώνοντας κάποια εκατομμύρια σε πρόστιμα.
Δεν είναι όμως μόνο οι κυβερνήτες και οι προεδρικοί σύμβουλοι. Ο πρώην αντιπρόεδρος της χώρας Dick Cheney μπήκε στον Λευκό Οίκο έχοντας διατελέσει διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας Halliburton. Στη διάρκεια της θητείας του σ αυτήν, υπήρξε μια ολόκληρη σειρά δωροδοκιών Νιγηριανών αξιωματούχων, προκειμένου η Halliburton να αποκτήσει πρόσβαση στα κοιτάσματα πετρελαίου της χώρας, που αξίζουν δισεκατομμύρια. Όταν η νιγηριανή κυβέρνηση κατηγόρησε τη Halliburton, η εταιρία συμβιβάστηκε εξωδικαστικά, πληρώνοντας πρόστιμο ύψους $35 εκατομμυρίων. Βέβαια, δεν υπήρξε καμία συνέπεια για τον Cheney. Η δε είδηση, πέρασε στα ψιλά των αμερικανικών ΜΜΕ.
Η ατιμωρησία είναι διαδεδομένη. Μάλιστα, τα περισσότερα αδικήματα ούτε καν αναφέρονται. Και όσα αναφέρονται, καταλήγουν σε κάποια συμβολική ποινή, με τους μετόχους της εταιρίας να πληρώνουν κάποιο αμελητέο (σχετικά) πρόστιμο. Οι πραγματικοί ένοχοι, οι επικεφαλής των εταιριών, δεν ανησυχούν. Ακόμη και όταν οι εταιρίες αναγκάζονται να πληρώσουν τεράστια πρόστιμα, τα διευθυντικά στελέχη παραμένουν στη θέση τους. Οι μέτοχοι είναι τόσοι πολλοί και τόσο διασπασμένοι, που δεν έχουν κάποια δύναμη επί των μελών της διοίκησης της εταιρίας.
Αυτή η τρομακτική έκρηξη διαφθοράς σε ολόκληρο το πλανήτη, προκαλεί κρίσιμα ερωτηματικά για τις γενεσιουργές της αιτίες, και για το πώς θα μπορούσε να ελεγχθεί. Η επιχειρηματική διαφθορά έχει γίνει επιδημία για δυο κυρίως λόγους:
Πρώτον, οι μεγάλες επιχειρήσεις είναι πλέον πολυεθνικές, ενώ οι κυβερνήσεις παραμένουν εθνικές. Οι πολυεθνικές είναι πανίσχυρες οικονομικά, με αποτέλεσμα οι κυβερνήσεις να τις φοβούνται.
Δεύτερον, οι εταιρίες χρηματοδοτούν με μεγάλα ποσά τις προεκλογικές εκστρατείες στην Αμερική, την ίδια ώρα που  οι πολιτικοί συμμετέχουν στο ιδιοκτησιακό τους καθεστώς, ή απλά μετέχουν στα κέρδη τους. Περίπου το 50% των Αμερικανών γερουσιαστών είναι εκατομμυριούχοι, και πολλοί από αυτούς έχουν στενές σχέσεις με τις πολυεθνικές πολύ πριν μπουν στο κογκρέσο.
Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι οι πολιτικοί να κάνουν τα στραβά μάτια σε κάθε παράβαση των επιχειρήσεων. Ακόμη κι αν η κυβέρνηση προσπαθήσει να εφαρμόσει το νόμο, οι εταιρίες διαθέτουν στρατιές δικηγόρων. Έτσι φτάνουμε σε καθεστώς ατιμωρησίας, που βασίζεται στο αξίωμα ότι το επιχειρηματικό έγκλημα αποδίδει.
Οι στενές σχέσεις μεταξύ πλούτου και εξουσίας σημαίνουν ότι η καταπολέμηση της επιχειρηματικής διαφθοράς αποτελεί δύσκολο εγχείρημα. Ευτυχώς που η ταχεία διάχυση των πληροφοριών στις μέρες μας παίζει το ρόλο ενός τουλάχιστον εμποδίου. Η διαφθορά ευδοκιμεί στο σκοτάδι, όμως όσο υπάρχουν τα κοινωνικά δίκτυα (Facebook, Twitter, κλπ.) υπάρχει ακόμη ελπίδα.
Παράλληλα χρειάζεται και ένα νέο είδος πολιτικών, που θα βασίζονται σε ένα νέο είδος προεκλογικής εκστρατείας. Όχι μια εκστρατεία στηριγμένη στα πληρωμένα ΜΜΕ, αλλά στα νέα και ελεύθερα διαδικτυακά ΜΜΕ. Όταν οι πολιτικοί καταφέρουν να ελευθερωθούν από τις χρηματικές συνεισφορές και δωρεές των επιχειρηματιών, τότε μόνο θα μπορέσουν να ελέγξουν και τις παρασπονδίες αυτών των επιχειρηματιών.
Θα πρέπει να πέσει άπλετο φως στις σκοτεινές γωνίες της διεθνούς οικονομίας. Πιο ειδικά, στους φορολογικούς παραδείσους τύπου νήσων Cayman, και των ελβετικών τραπεζών. Η φοροδιαφυγή, οι μίζες, οι παράνομες πληρωμές, οι δωροδοκίες, και όλες γενικά οι σκιώδεις συναλλαγές περνάνε μέσα από αυτού του τύπου τους λογαριασμούς.
Απειλείται πλέον η σταθερότητα και η  νομιμότητα της παγκόσμιας οικονομίας. Και όλα αυτά σε μια δύσκολη εποχή τρομακτικής εισοδηματικής ανισότητας, ελλειμμάτων, και ανεργίας, που οφείλονται βασικά στην πολιτική αδυναμία της κυβέρνησης  να φορολογήσει τους πλούσιους.
Για αυτό, την επόμενη φορά που θα ακούσετε για κάποιο σκάνδαλο διαφθοράς στην Αφρική ή σε κάποια άλλη φτωχή περιοχή, ρωτήστε που ξεκίνησε και ποιος είναι αυτός που διαφθείρει.  Ούτε η Αμερική αλλά ούτε και οποιαδήποτε άλλη πλούσια χώρα δεν θα πρέπει να κατηγορεί τα φτωχά κράτη για τη διαφθορά, αφού συνήθως οι ένοχοι είναι οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες,  που εδρεύουν στην αναπτυγμένη Δύση.
Project Syndicate
Απόδοση:S.A.-
antinews